Dùn Choll
| Dùn Choll | |
 | |
| |
| Suidheachadh | |
| Dùthaich |  Alba
|
| Ceàrn | Dùn Phris is Gall-Ghaidhealaibh |
| Co-chomharran | 55° 08' 00″ Tuath 03° 37' 00″ Iar |
| Feartan fiosaigeach | |
| Àireamh fòn | 01387 |
‘S e baile beag dùthchasail faisg air Dùn Phrìs, air an àirde an iar-dheas na h-Alba a th’ ann an Dùn Choll[1] (Beurla/Beurla Ghallda: Duncow). Tha e suidhichte aig 29m os cionn ìre na mara,[2] air an àirde an ear-dheas Dhùin Phris is Gall-Ghaidhealaibh (Siorrachd Dhùn Phrìs ro 1975), eadar Dalswinton agus Auldgirth, ri taobh na h-aibhne Nid.[3] Tha e 244km air falbh bho Obar Dheathain, 90km bho Ghlaschu, 28km bho Inbhir Anainn agus 95km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha.[4] 'S e Beurla agus Beurla Ghallda th' ann an dà chànan aig a’ mhòr-chuid dhuibh ann an Duncow. Tha Eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas, coilltearachd agus dreuchdan ann an Dùn Phrìs. A bharrachd air sin, tha trì tuathanasan ann. Taobh fhoghlaim, tha bun sgoil ann,[5] ach feumar a dhan àrd-sgoil ann an Dùn Phrìs.
Freumhan an Ainm
[deasaich | deasaich an tùs]A rèir eòlaichean fhreumh-fhaclachd, tha a h-uile coltas ann gur ann à dùn agus gobhar sa a' Ghàidhlig fhèin a tha ainm a' bhaile.[6] Nochd a' Ghàidhlig ann an ceann a deas na h-Alba anns an 7mh Linn agus bha an cànan fhathast làidir ann an Siorrachd Dhùn Phrìs fhèin anns an 14mh Linn.[7]
Eachdraidh
[deasaich | deasaich an tùs]Tha daingneach ro-eachdraidheil ann agus lorgadh tobhtaichean campa Ròmanach faisg air làimhe cuideachd.[8] agus nochd am baile ann an 19mh Linn[9] mar bhaile oighreachd, is thogadh an taigh ann an 1860. Bhuineadh an oighreachd do John Crabbie,[10] bha an sàs ann an gnothach na dibhe làidir ann an Lìte, faisg air Dùn Èideann. Bha clach ann a shealladh far a chuir an Righ Seumas V oidhche seachad an seo.[11] Chaidh an Tùr Amisfield, muileann gaoithe, a thogail an seo mu 1700. Chaidh an eaglais a thogail ann an 1822,[12] a tha a' frithealadh a' pharraist air fad,[13] a' gabhail a-steach Baile na h-Eaglaise agus Dalswinton. Chaidh a' bhun sgoil fhosgladh ann an 1878.[14] A-rèir carragh-chuimhne san sgìre, fhuair ceithir duine thar fhichead às a' pharraist bàs sa Chogadh Mòr[15] agus trì duine deug eile san Dàrna Cogadh. Ri linn an cogadh sin, chaidh lùchairt eile, air a bheil Newlands, a chleachdadh mar ospadal le saighdearan à Nirribhidh.
Iomraidhean
[deasaich | deasaich an tùs]- ↑ http://www.scottish.parliament.uk/Gaelic/placenamesC-E.pdf
- ↑ Elevation Map
- ↑ Scottish Places
- ↑ Distance From
- ↑ A' Chomhairle[dead link]
- ↑ Etymological Geography: Being a Classified List of Terms of Most Frequent Occurrence, T. A. Gibson, Dùn Èideann, 1835
- ↑ Transactions and Journal of Proceedings of the Dumfriesshire and Galloway Natural History and Antiquarian Society. Third Series. Volume XI: 147
- ↑ CAST
- ↑ Scottish Places
- ↑ Dumfries Companion
- ↑ Vision
- ↑ Listed Buildings
- ↑ Scottish Places
- ↑ A' Chomhairle[dead link]
- ↑ Scottish War Memorials Project
Achadh na h-Eaglaise • Ae • Amisfield • Applegarthtown • Auldgirth • Bankend • Bàrr na Dris • Beattock • Bentpath • Canonbaidh • Cathair • Cathair Ruairidh • Chapelknowe • Cille Chonaill • Cille Bhrìghde • Cill Osbairn • Cille Phàdraig nam Fleamach • An Clachan • Clarencefield • Collin • Comar na Drise • Cuingealach • Dalswinton • Daltan • Doire Chonaill • Dòrnach • Drochaid Charrainn • Drochaid a' Mhuilinn • Drochaid Mhic Iain • Dubhras na Doire • Dùn Choll • Dùn Phris • Dùn Sgoir • Eaglais Fheichin • Eastriggs • Eskdalemuir • Gleann Chapall • Greatna • Hightae • Hoddom • Inbhir Anainn • Kettleholm • Kirtlebridge • Langaim • Loch Mhabain • Logarbaidh • Am Magh Fada • Middlebie • Mouswald • Parkgate • Penpont • Powfoot • Ruadhail • Templand • Torthorwald • Tynron • Wamphray • Waterbeck