Jump to content

Baile na h-Ùige

O Uicipeid
Baile na h-Ùige

Suidheachadh
Dùthaich Alba
Comhairle Dùn Phris is Gall-Ghaidhealaibh
Siorrachd Siorrachd Bhaile na h-Ùige
Parraist Baile na h-Ùige fhèin[1]
Co-chomharran 54° 52′ 00″ Tuath
04° 27′ 00″ Iar
Comharradh-clèithe NX 433 553
Feartan fiosaigeach
Àireamh-shluaigh 987 (2001[2])
Àireamh fòn 01988
Còd-puist DG8[3]

‘S e baile beag dùthchasail faisg air Blaidneach, air an àirde an iar-dheas na h-Alba a th' ann am Baile na h-Ùige neo Uigtan (Beurla: Wigtown, Beurla Ghallta: Wigtoun). Tha e suidhichte aig ìre na mara,[4] air Leth-eilean na Machrach, air an àirde an iar Dhùin Phris is Gall-Ghaidhealaibh (Siorrachd Bhaile na h-Ùige ro 1975), eadar Baile Ùr nan Stiùbhartach agus Cille Chainneir, ri taobh na h-aibhne Blaidneach,[5] far a shruthas e gu màthair-uisge na Linne Shalmhaigh aig Bàgh Chrìch. Tha e 293km air falbh bho Obar Dheathain, 112km bho Ghlaschu, 58km bho Dhùn Phris agus 145km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha. 'S e Beurla agus Beurla Ghallta a th' aig a’ mhòr-chuid dhiubh ann am Baile na h-Ùige. Tha eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas, turasachd, coilltearachd agus leabhraichean. Taobh fhoghlaim, tha bun-sgoil ann ach feumar a dhol dhan àrd-sgoil ann am Baile Ùr nan Stiùbhartach.[6] Tha Baile na h-Ùige ainmeil mar "Baile nan Leabhraichean Nàiseanta". Tha an gnìomhachas a tha ceangailte ris an leabhraichean gu math cudthromaich airson a' bhaile. Tha e a' gabhail a-steach nas motha na 20 bùth-leabhraichean agus foillsichearan. Tha fèis leabhraichean Baile na h-Ùige as t-fhoghar agus tachartas nas lugha anns a' Cheitean.[7]

Freumhan an Ainm

[deasaich | deasaich an tùs]

A rèir eòlaichean fhreumh-fhaclachd, tha e coltach gur ann à wyc (bàgh ann an Lochlannais) agus tun (baile ann an seann Bheurla) a tha an t-ainm.[8] Bheireadh sin Baile a' Bhàigh dhuinn sa' Ghàidhlig an latha an-diugh.

Eachdraidh

[deasaich | deasaich an tùs]

Chaidh Baile na h-Ùige a chlàradh airson a' chiad turais ann an 1296 mar Wyggeton. B' àbhaist dha a bhith na bhaile-shiorrachd. Bha e na Bhorgh Rìoghail le dleastanasan riaghlaidh eadar 1855 agus 1930, nuair a chuireadh às dhan t-siostam,[9] Chaidh sealladh neo dhà às an fhilm The Wicker Man fhilmeadh an seo ann an 1973.[10]

Poileataigs

[deasaich | deasaich an tùs]

'S ann gu Comhairle Choimhearsnachd Bhuirgh Rìoghail Bhaile na h-Ùige a bhuineas Baile na h-Ùige, a ghabhas a-steach Barrachan, Blaidneach, Cille Chainneir agus Whauphill. Tha 2,200 duine a' fuireach san sgìre air fad.[11] Tha 15 comhairlichean coimhearsnachd a' riochdachadh na sgìre agus thathar a' cumail coinneamhan na Comhairle gach mìos ann Talla na Comhairle, ann am Baile na h-Ùige. Tha e a' buntainn dhan uàrd-taghaidh 03 (Meadhan Ghall-Ghàidhealaibh) airson Comhairle na Roinne.[12]

Gnàth-shìde

[deasaich | deasaich an tùs]

'S ann ann an sgìre mòran nas blàithe (Cuibheasachd bhliadhnail: 8.3 °C) agus mòran nas fhliche (Cuibheasachd bhliadhnail: 1127mm) an coimeas ris an còrr dhen dùthaich 's a tha Baile na h-Ùige. Tha sileadh trom ann, fiù 's fad na mìosan nas tioraim, leis nach eil e idir fad air falbh bhon mhuir air an àirde an iar na h-Alba. 'S e àite Cfb ann an sgèile Köppen-Geiger a th' ann am Baile na h-Ùige.[13] Chan eil an t-sneachd idir pailt an seo. Tha diofar mhòr eadar am mìos as fhliche agus am mìos as tioraim: 62mm eadar an Giblean (dìreach 64mm) agus an Dàmhair/an t-Samhain (126mm). Fad na bliadhna, bidh an teothachd ann am fiaradh mheadhanach: 11.8 °C.

Daoine Ainmeil

[deasaich | deasaich an tùs]

Còmhdhail

[deasaich | deasaich an tùs]

Chan eil seirbheis rèile ann. A dh'aindeoin sin, tha dà sheirbheis bhus a' frithealadh a' bhaile:

  • 415 Baile Ùr nan Stiùbhartach - Machair.
  • 416 Baile Ùr nan Stiùbhartach - Whithorn - An t-Sròn Reamhar.[14]

Iomraidhean

[deasaich | deasaich an tùs]
  1. ↑ Arcgis
  2. ↑ Scotland's Census Result OnLine
  3. ↑ Post Code Maps
  4. ↑ Falling Rain
  5. ↑ Andrew Symson, A large description of Galloway, 1823, W. and C. Tait, duilleag 94
  6. ↑ “Douglas Ewart High School”. Douglas Ewart High School. Air a thogail 17mh dhen t-Sultain 2023.
  7. ↑ “Wigtown Booktown”. Association of Wigtown Booksellers. Air a thogail 9mh dhen Dàmhair 2024.
  8. ↑ Studies in the Topography of Galloway, Sir Herbert Eustice Maxwell of Monreith, Constable, Dùn Èideann, 1887
  9. ↑ NRS
  10. ↑ Movie Locations
  11. ↑ A' Chomhairle
  12. ↑ “Dumfries and Galloway Wards 2007”. Local Government Boundary Commission for Scotland. Air a thogail 29mh dhen Ghiblean 2017.
  13. ↑ Climate Data
  14. ↑ Còmhdhail na Comhairle

Ceanglaichean a-mach

[deasaich | deasaich an tùs]
  • MacLeòid, Calum: “Fèis Leabhraichean Wigtown”, Naidheachdan a' BhBC. 7mh dhen Dàmhair 2024. Air a thogail 9mh dhen Dàmhair 2024. 
Bailtean ann an Siorrachd Bhaile na h-Ùige

Achadh na Meilge  • Àrd Bhaile  • Baile Gheàrr Lios  • Baile na h-Ùige  • Baile Ùr Ghlinn Lus  • Baile Ùr nan Stiùbhartach  • Barrachan  • Blaidneach  • Càrn Rìoghain  • Cille Chainneir  • Cill Choluim  • Cill Chomhghain  • Cill na Tràghad  • Clachan Ghlinn Lus  • Damnaglaur  • An Druim Mòr  • Dùn Reichit  • Eaglais Steafain  • An Eilreig  • Ervie  • A' Ghlac  • Na Lochain  • Lios Uillt  • Am Magh Crom  • Am Monadh Rèidh  • Port Neasaig  • Port Phàdraig  • Port Rosnait  • Poll an Iùbhair  • Sandhead  • Soirbidh  • An t-Sròn Reamhar  • Whauphill  • Whithorn

 
Air a tharraing à "https://gd.wikipedia.org/w/index.php?title=Baile_na_h-Ùige&oldid=578578"