An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Almain"

Deasaich na ceanglaichean
O Uicipeid
Browse history interactively
← Mùthadh nas sineDeasachadh nas ùire →
Content deleted Content added
VisualWikitext
smachd ùghdarrais agus cumantan
factaraidh ann an Alba
Loidhne 19: Loidhne 19:
|3-ion-pot=2744.8 }}
|3-ion-pot=2744.8 }}


'S e [[eileamaid cheimigeach]] a tha ann an '''aluiminium'''<ref>http://www.anseotal.org.uk/results.jsp?query=aluiminium</ref>, no '''alman''' (fir)<ref>{{Iomradh lìon|ainm=|sloinneadh=|ùghdar_eile=|ùghdaran_eile=|ceann-là=|tiotal=Alman|url=http://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=C72F37F45AAA5E7865A4964B2BF4F814|ceann-là_inntrigidh=|foillsichear=Am Faclair beag|duilleagan=|cànan=}}</ref>, no '''almain''' (boir.)<ref name=":0">{{Iomradh lìon|ainm=Kevin P.|sloinneadh=Scannell|ùghdar_eile=|ùghdaran_eile=|ceann-là=2016-06-02|tiotal=Foclóir Gàidhlig-Gaeilge|url=https://borel.slu.edu/pub/gd2ga.pdf|ceann-là_inntrigidh=|foillsichear=|duilleagan=7|cànan=}}</ref>, no '''alùmanum'''<ref>{{Iomradh lìon|ainm=|sloinneadh=|ùghdar_eile=|ùghdaran_eile=|ceann-là=|tiotal=Alùmanum|url=http://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=902BF3983CC85F9F428D28CC23CC6EEB|ceann-là_inntrigidh=|foillsichear=Am Faclair beag|duilleagan=|cànan=}}</ref>,<ref name=":0" />, le samhla '''Al''' agus àireamh atamach 13.
'S e [[eileamaid cheimigeach]] a tha ann an '''aluiminium'''<ref>http://www.anseotal.org.uk/results.jsp?query=aluiminium</ref>, no '''alman''' (fir)<ref>{{iomradh lìon | tiotal=Alman|url=http://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=C72F37F45AAA5E7865A4964B2BF4F814 | foillsichear = Am Faclair Beag }}</ref>, no '''almain''' (boir.)<ref name=":0">{{iomradh lìon | ainm = Kevin P. | sloinneadh = Scannell | ceann-là = 2016-06-02 | tiotal = Foclóir Gàidhlig-Gaeilge | url = https://borel.slu.edu/pub/gd2ga.pdf |duilleagan = 7 }}</ref>, no '''alùmanum'''<ref>{{ iomradh lìon | tiotal = Alùmanum | url = http://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=902BF3983CC85F9F428D28CC23CC6EEB | foillsichear = Am Faclair Beag }}</ref>,<ref name=":0" />, le samhla '''Al''' agus àireamh atamach 13.


'S e [[meatailt]] gu math aotrom a tha ann.
'S e [[meatailt]] gu math aotrom a tha ann.
Loidhne 26: Loidhne 26:
Ann an [[1807]] lorg [[Humphry Davy]] gun robh [[sodium]] agus [[potasium]] ann an [[alm]] agus meatailt eile, a dh'ainmich e ''aluminium''.
Ann an [[1807]] lorg [[Humphry Davy]] gun robh [[sodium]] agus [[potasium]] ann an [[alm]] agus meatailt eile, a dh'ainmich e ''aluminium''.
Ann an [[1825]] rinn [[Hans Christian Ørsted]] aluiminium neo-ghlan. Ann an [[1827]] rinn [[Friedrich Wöhler]] rannsachadh cosail agus rinn e aluiminium fìor-ghlan.
Ann an [[1825]] rinn [[Hans Christian Ørsted]] aluiminium neo-ghlan. Ann an [[1827]] rinn [[Friedrich Wöhler]] rannsachadh cosail agus rinn e aluiminium fìor-ghlan.

Bha factaraidh aluiminiuim ann am [[Foithir]]. Thog am British Aluminium Company taigh dealain-uisge airson aluiminium fhìnicheadh ann an 1896. Aig toiseach thàinig am bauxite, clach-aluiminiuim, à [[Latharna na h-Èireann]] air a' [[Canàl Cailleanach|Chanàil Chailleanach]] ach nas fhaide thàinig an clach à [[Gàna]] tro [[an t-Eilean Loisgte]]. Dhùn am factaraidh ann an 1970.<ref>{{iomradh lìon | url = https://canmore.org.uk/site/12322/foyers-british-aluminium-factory | tiotal = Foyers, British Aluminium Factory | obair = Canmore | foillsichear = [[Àrainneachd Eachdraidheil Alba]] | ceann-là_inntrigidh = 2020-06-13 }}</ref>

== Cleachdadh ==
== Cleachdadh ==


Mùthadh on 08:18, 14 dhen Ògmhios 2020


Almain
Aluiminium.
Clàr pillteach
H He
Li Be B C N O F Ne
Na Mg Al Si P S Cl Ar
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
↓
* La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Buadhan
Samhla Al
Àireamh 13
Buidheann 13, Bòron
Ùine 3
Bloca p
Seòrsa Meatailtean
Buadhan stuthach
Dath Geal-liath
Teothachd leaghaidh 933.47 K ​(660.32 °C, ​1220.58 °F)
Teothachd goilidh 2743 K ​(2470 °C, ​4478 °F)
Buadhan atamach
Tomad atamach/Da 26.9815385(7)[1]
Comh-dhealbhadh atamach [Ne] 3s2 3p1
Cor ogsaideachaidh +3, +2, +1
1mh lùth aidheonachaidh/kJ mol–1 577.5
2mh lùth aidheonachaidh/kJ mol–1 1816.7
3mh lùth aidheonachaidh/kJ mol–1 2744.8

'S e eileamaid cheimigeach a tha ann an aluiminium[2], no alman (fir)[3], no almain (boir.)[4], no alùmanum[5],[4], le samhla Al agus àireamh atamach 13.

'S e meatailt gu math aotrom a tha ann.

Eachdraidh

Ann an 1807 lorg Humphry Davy gun robh sodium agus potasium ann an alm agus meatailt eile, a dh'ainmich e aluminium. Ann an 1825 rinn Hans Christian Ørsted aluiminium neo-ghlan. Ann an 1827 rinn Friedrich Wöhler rannsachadh cosail agus rinn e aluiminium fìor-ghlan.

Bha factaraidh aluiminiuim ann am Foithir. Thog am British Aluminium Company taigh dealain-uisge airson aluiminium fhìnicheadh ann an 1896. Aig toiseach thàinig am bauxite, clach-aluiminiuim, à Latharna na h-Èireann air a' Chanàil Chailleanach ach nas fhaide thàinig an clach à Gàna tro an t-Eilean Loisgte. Dhùn am factaraidh ann an 1970.[6]

Cleachdadh

Cleachdar aluiminium gu tric airson crogain dighe agus foidhle.

Iomraidhean

Commons
Commons
Tha dealbhan ann an Wikimedia Commons cuideachd a tha ceangailte ris an aiste seo:
  1. ↑ “Atomic weights of the elements 2019”. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights. Air a thogail 12mh dhen Ògmhios 2020.
  2. ↑ http://www.anseotal.org.uk/results.jsp?query=aluiminium
  3. ↑ “Alman”. Am Faclair Beag.
  4. ↑ 4.0 4.1 Scannell, Kevin P. (2na dhen Ògmhios 2016): “Foclóir Gàidhlig-Gaeilge”, td. 7.
  5. ↑ “Alùmanum”. Am Faclair Beag.
  6. ↑ “Foyers, British Aluminium Factory”. Canmore. Àrainneachd Eachdraidheil Alba. Air a thogail 13mh dhen Ògmhios 2020.
Air a tharraing à "https://gd.wikipedia.org/w/index.php?title=Almain&oldid=555896"