Innis Tìle

O Uicipeid
Lýðveldið Ísland

Bratach

Gearradh-arm
Laoidh Nàiseanta
Lofsöngur
Cànan(an) oifigeil Innis-Tìlis
Prìomh-bhaile Reykjavík
Baile as motha Reykjavík
Riaghaltas Poblachd phàrlamaideach
Ceann-suidhe Guðni Th. Jóhannesson
Prìomh-mhinistear Katrín Jakobsdóttir
Ceann-suidhe Alþingi Sturla Böðvarsson
Stèidheachadh
Neo-eisimeileachd
bhon Danmhairg
1 an Gearran 1904
Poblachd 17 an t-Ògmhios 1944
Farsaingeachd
Iomlan 103,000 km² (107mh)
Uisge 2.7 %
Àireamh-shluaigh (2008)
Iomlan 316,252 (172mh)
Dlùths 3,1/km² (233mh)
LTD/CCC (2006)
gach pearsa $40,277 (2005) (5mh)
Roinn tìde GMT (UTC+0)
Ruith-airgid Icelandic króna
Prìomh àrainn-lìn .is
Còd Àireamh fòn 354

'S e eilean agus dùthaich a tha ann an Innis Tìle [1][2][3][4][5] neo Innis Tile[6][7] aig bàrr a' Chuan Siar, agus taobh-a-tuath na Roinn-Eòrpa. 'S e Reykjavik na prìomh-bhaile. A thaobh chultair, cànan agus eachdraidh, 's ann gu Lochlann 's a tha Innis Tìle a' buinntinn. Canar Alþingi ris a' phàrlamaid nàiseanta aig Innis Tìle. 'S e Eaglais Innse Tìle an eaglais as treasa na dùthcha.

Eachdraidh[deasaich | deasaich an tùs]

'S ann à Thūlē (Laideann) agus Θούλη Greugais, an t-ainm a chleachdadh o shin airson an tìr a bha gu tuath air an Roinn-Eòrpa a tha an t-ainm Gàidhleach.[8] 'S e an Landnámabók a th'anns an tobar as sìne a th'ann a bheir fiosachadh dhuinn mun dòigh anns an tug na Lochlannaich seilbh air an dùthaich. Anns a' chiad chaibideil dhen Landnámabók tha e sgrìobhte gun duirt Bede, am manach agus seanachaidh, gu robh Innis Tìle sia latha fo sheòl gu tuath air Breatainn:[9]

Í aldarfarsbók þeirri, er Beda prestur heilagur gerði, er getið eylands þess er Thile heitir og á bókum er sagt, að liggi sex dægra sigling í norður frá Bretlandi

(San t-seann leabhar aca, a bheannaich an sagart Bede, far a nochdas an t-eilean is san leabhar tha e ag ràdh gu bheil Innis Tìle na laighe sia latha fo sheòl gu tuath air Breatainn)

Tha fianais ann gur e manaich Gàidhleach à Alba agus Èirinn a bh' anns a' chiad choimhearnachd air an eilean a tha seo. A bharrachd air an Landnámabók, 's e na sàgaichean (Innis Tìlis: saga/sögur) a tha a' toirt dhuinn iomadh fiosrachadh mu ghabhail na tìre agus an seòrsa sòisealachd a bh' ann o shin.

B' ann ann an 999 a ghabh an dùthaich ri Crìosdaidheachd, pròiseas air a bheil Kristnitakan, air neo Togail Chrìosd sa Ghàidhlig.

Tir-eòlas[deasaich | deasaich an tùs]

Innis Tìle san Iuchar, dealbh bhon NASA

Tha àrd-thìr ann am meadhan na dùthcha ris an canar Hálendi neo Beanntan Innis Tìle. Fhuair an Eileamaid cheimigeach Tuilium ainm às an dùthaich seo.

Roinnean[deasaich | deasaich an tùs]

'S ann ann an ochd roinnean a tha Innis Tìle air a sgarradh airson adhbharan staitistigeil, ged a thathar a' riaghladh na dùthcha aig ìre ionadan cathrach (Innis Tìlis: Sveitarfélag). Cithear, mar a leanas, liosta nan roinnean agus an uiread dhaoine a tha a' fuireach ann, a bharrachd air farsaingeachd na tìre:

Sgìrean Innis Tìle
Roinn Àireamh-sluaigh % Nàiseanta Farsaingeachd
Austurland 15,300 4,41 % 22,721 km²
Höfuðborgarsvæðið 222,590 63,32 % 1,042 km²
Norðurland eystra 29,081 9.08% 22,695 km²
Norðurland vestra 7,810 2.31% 12,737 km²
Suðurland 23,211 7,46 % 24,256 km²
Suðurnes 27,113 6,60 % 829 km²
Vestfirðir 7,309 2.32% 9,409 km²
Vesturland 15,025 4,84% 9,522 km²

Bailtean Mòra[deasaich | deasaich an tùs]

Seo liosta nan deich bailtean as motha san dùthaich.[10]

Litreachas[deasaich | deasaich an tùs]

'S ann làidir 's a tha traidisean sgrìobhaidh ann an Innis Tìle. Bhuannaich Halldór Laxness an Duais Nobel ann an Litreachas anns a' bhliadhna 1955 agus bidh rudeigin mar aon duine thar 10 a sgrìobhas leabhar.

Iomraidhean[deasaich | deasaich an tùs]

  1. Am Faclair Beag
  2. Atlas Sgoile Oxford le Stòrlann Nàiseanta, Oxford University Press (2010)
  3. Map-balla an t-Saoghail, Stòrlann Nàiseanta (2003), ISBN 0007692714
  4. Dùthchannan aig SMO
  5. Brìgh nam Facal, Faclair Ùr don Bhun-sgoil (deas. Cox, Richard A.V.) - ISBN 0903204215
  6. Feuch Facal, Gairm (1995), ISBN 1871901391
  7. Am Faclair Gàidhlig-Beurla, Colin Mark, foillsichte aig Routledge, Lunnainn (2004), ISBN 0-415-29761-3
  8. Charlton T. Lewis; Charles Short (1879). A Latin Dictionary. Oxford: Clarendon Press.
  9. Saga Map
  10. World Population Review

Ceanglaichean a-mach[deasaich | deasaich an tùs]

Commons
Commons
Tha dealbhan ann an Wikimedia Commons cuideachd a tha ceangailte ris an aiste seo: