Duais Nobel ann an Leigheas

O Uicipeid

'S e Duais Nobel ann an Leigheas an Duais as cudromaiche san t-saoghail airson rannsachadh fìor-mhath anns an leigheas no anns a' bheò-eòlas (Suainis: Nobelpriset i fysiologi eller medicin). 'S e aon de na còig duaisean a chuir Alfred Nobel air bhonn anns an tiomnadh aige ann am 1895 (Ceimigeachd, Leigheas, Litreachas, Fiosaigs agus Sìth).[1]

Bidh an Karolinska Institute anns an t-Suain a' dèanamh an taghaidh agus bidh iad a' toirt an duais do na luchd-rannsachaidh gach bliadhna. Bheirear seachad e air 10 an Dùbhlachd mar cuimhneachan bliadhnail air bàs Nobel.[2] Bha naoi bliadhnaichean ann nuair nach deach an Duais a thoirt seachad (1915–1918, 1921, 1925, 1940–1942).

Gheibhear gach buannaiche bonn-cuimhne, dioplòma, agus suim airigd a dh'atharraich thar nam bliadhnaichean.[3] 'S e Emil Adolf von Behring às a' Ghearmailt a' chiad duine a fhuair a' chiad Duais ann an 1901.

An Dioplòma aig Cournand, Forssmann & Richards

Nuair a bhuannaich Gerhard Domagk (1939), às a' Ghearmailt, cha do leag an Riaghaltas Gearmailteach leis an duais a ghabhail. Fhuair e an dèidh greis am bonn-cuimhne agus dioplòma ach cha d'fhuair e an t-airgead.[4]

Tha dà bhoireannach deug air an duais a bhuannachadh: Gerty Cori (1947), Rosalyn Yalow (1977), Barbara McClintock (1983), Rita Levi-Montalcini (1986), Gertrude B. Elion (1988), Christiane Nüsslein-Volhard (1995), Linda B. Buck (2004), Françoise Barré-Sinoussi (2008), Elizabeth H. Blackburn (2009), Carol W. Greider (2009), May-Britt Moser (2014) agus Tu Youyou.[5]

Buannaichean[deasaich | deasaich an tùs]

1901–1950[deasaich | deasaich an tùs]

Bliadhna Buannaiche Dùthaich
1901 Emil Adolf von Behring A' Ghearmailt
1902 Sir Ronald Ross Rìoghachd Aonaichte
Na h-Innseachan
1903 Niels Ryberg Finsen An Danmhairg
(Na h-Eileanan Fàro)
1904 Ivan Petrovich Pavlov An Ruis
1905 Robert Koch A' Ghearmailt
1906 Camillo Golgi An Eadailt
Santiago Ramón y Cajal An Spàinn
1907 Charles Louis Alphonse Laveran An Fhraing
1908 Ilya Ilyich Mechnikov An Ruis
Paul Ehrlich A' Ghearmailt
1909 Emil Theodor Kocher An Eilbheis
1910 Albrecht Kossel A' Ghearmailt
1911 Allvar Gullstrand An t-Suain
1912 Alexis Carrel An Fhraing
1913 Charles Richet An Fhraing
1914 Robert Bárány An Ostair
1915 gun duais
1916
1917
1918
1919 Jules Bordet A' Bheilg
1920 Schack August Steenberg Krogh An Danmhairg
1921 gun duais
1922 Archibald Vivian Hill Rìoghachd Aonaichte
Otto Fritz Meyerhof A' Ghearmailt
1923 Sir Frederick Grant Banting Canada
John James Rickard Macleod Canada
1924 Willem Einthoven Na Tìrean Ìsle
1925 gun duais
1926 Johannes Andreas Grib Fibiger An Danmhairg
1927 Julius Wagner-Jauregg An Ostair
1928 Charles Jules Henri Nicolle An Fhraing
1929 Christiaan Eijkman Na Tìrean Ìsle
Sir Frederick Gowland Hopkins Rìoghachd Aonaichte
1930 Karl Landsteiner An Ostair
1931 Otto Heinrich Warburg A' Ghearmailt
1932 Sir Charles Scott Sherrington Rìoghachd Aonaichte
Edgar Douglas Adrian Rìoghachd Aonaichte
1933 Thomas Hunt Morgan na Stàitean Aonaichte
1934 George Hoyt Whipple na Stàitean Aonaichte
George Richards Minot na Stàitean Aonaichte
William Parry Murphy na Stàitean Aonaichte
1935 Hans Spemann A' Ghearmailt
1936 Sir Henry Hallett Dale Rìoghachd Aonaichte
Otto Loewi An Ostair
1937 Albert Szent-Györgyi von Nagyrapolt Hungary
1938 Corneille Jean François Heymans A' Bheilg
1939 Gerhard Domagk A' Ghearmailt
1940 gun duais
1941
1942
1943 Henrik Dam An Danmhairg
Edward Doisy na Stàitean Aonaichte
1944 Joseph Erlanger na Stàitean Aonaichte
Herbert Spencer Gasser na Stàitean Aonaichte
1945 Sir Alexander Fleming Rìoghachd Aonaichte
Sir Ernst Boris Chain Rìoghachd Aonaichte
Howard Walter Florey Astràilia
1946 Hermann Joseph Muller na Stàitean Aonaichte
1947 Carl Ferdinand Cori na Stàitean Aonaichte
Gerty Theresa Cori, née Radnitz na Stàitean Aonaichte
Bernardo Alberto Houssay An Argantain
1948 Paul Hermann Müller An Eilbheis
1949 Walter Rudolf Hess An Eilbheis
António Caetano Egas Moniz A' Phortagail
1950 Philip Showalter Hench na Stàitean Aonaichte
Faidhle:Edward Calvin Kendall nobel.jpg Edward Calvin Kendall na Stàitean Aonaichte
Tadeusz Reichstein An Eilbheis
A' Phòlainn

1951–2000[deasaich | deasaich an tùs]

Bliadhna Buannaiche Dùthaich
1951 Max Theiler Afraga a Deas
1952 Selman Abraham Waksman na Stàitean Aonaichte
1953 Sir Hans Adolf Krebs Rìoghachd Aonaichte
Fritz Albert Lipmann na Stàitean Aonaichte
1954 John Franklin Enders na Stàitean Aonaichte
Frederick Chapman Robbins na Stàitean Aonaichte
Faidhle:Thomas Huckle Weller.jpg Thomas Huckle Weller na Stàitean Aonaichte
1955 Axel Hugo Theodor Theorell An t-Suain
1956 André Frédéric Cournand na Stàitean Aonaichte
Werner Forssmann A' Ghearmailt an Iar
Dickinson W. Richards na Stàitean Aonaichte
1957 Daniel Bovet An Eadailt
1958 Faidhle:George Wells Beadle.jpg George Wells Beadle na Stàitean Aonaichte
Faidhle:Edward Lawrie Tatum nobel.jpg Edward Lawrie Tatum na Stàitean Aonaichte
Joshua Lederberg na Stàitean Aonaichte
1959 Arthur Kornberg na Stàitean Aonaichte
Severo Ochoa An Spàinn
1960 Sir Frank Macfarlane Burnet Astràilia
Sir Peter Brian Medawar Braisil
Rìoghachd Aonaichte
1961 Georg von Békésy na Stàitean Aonaichte
1962 Francis Harry Compton Crick Rìoghachd Aonaichte
James Dewey Watson na Stàitean Aonaichte
Maurice Hugh Frederick Wilkins Sealainn Nuadh
Rìoghachd Aonaichte
1963 Sir John Carew Eccles Astràilia
Sir Alan Lloyd Hodgkin Rìoghachd Aonaichte
Sir Andrew Fielding Huxley Rìoghachd Aonaichte
1964 Konrad Bloch na Stàitean Aonaichte
Feodor Lynen Poblachd Fheadarail na Gearmailte
1965 François Jacob An Fhraing
André Lwoff An Fhraing
Jacques Monod An Fhraing
1966 Peyton Rous na Stàitean Aonaichte
Faidhle:Charles Brenton Huggins nobel.jpg Charles Brenton Huggins na Stàitean Aonaichte
1967 Ragnar Granit Suòmaidh/An t-Suain
Haldan Keffer Hartline na Stàitean Aonaichte
George Wald na Stàitean Aonaichte
1968 Robert W. Holley na Stàitean Aonaichte
Har Gobind Khorana Na h-Innseachan
Marshall W. Nirenberg na Stàitean Aonaichte
1969 Max Delbrück na Stàitean Aonaichte
Alfred D. Hershey na Stàitean Aonaichte
Salvador E. Luria An Eadailt
na Stàitean Aonaichte
1970 Julius Axelrod na Stàitean Aonaichte
Ulf von Euler An t-Suain
Sir Bernard Katz Rìoghachd Aonaichte
1971 Earl W. Sutherland, Jr. na Stàitean Aonaichte
1972 Gerald M. Edelman na Stàitean Aonaichte
[[Faidhle:|75px]] Rodney R. Porter Rìoghachd Aonaichte
1973 Karl von Frisch Poblachd Fheadarail na Gearmailte
Konrad Lorenz An Ostair
Nikolaas Tinbergen Rìoghachd Aonaichte
1974 Albert Claude A' Bheilg
Christian de Duve A' Bheilg
George E. Palade Romàinia
1975 David Baltimore na Stàitean Aonaichte
Renato Dulbecco An Eadailt
na Stàitean Aonaichte
Howard Martin Temin na Stàitean Aonaichte
1976 Baruch S. Blumberg na Stàitean Aonaichte
D. Carleton Gajdusek na Stàitean Aonaichte
1977 Roger Guillemin na Stàitean Aonaichte
Andrew V. Schally na Stàitean Aonaichte
Rosalyn Yalow na Stàitean Aonaichte
1978 Werner Arber An Eilbheis
Daniel Nathans na Stàitean Aonaichte
Hamilton O. Smith na Stàitean Aonaichte
1979 Allan M. Cormack South Africa
Sir Godfrey N. Hounsfield Rìoghachd Aonaichte
1980 Baruj Benacerraf Venezuela
Jean Dausset An Fhraing
George D. Snell na Stàitean Aonaichte
1981 Roger W. Sperry na Stàitean Aonaichte
David H. Hubel Canada
Torsten N. Wiesel An t-Suain
1982 Sune Bergström An t-Suain
Bengt Samuelsson An t-Suain
Sir John R. Vane Rìoghachd Aonaichte
1983 Barbara McClintock na Stàitean Aonaichte
1984 Niels K. Jerne An Danmhairg
Georges J.F. Köhler Poblachd Fheadarail na Gearmailte
César Milstein An Argantain
Rìoghachd Aonaichte
1985 Michael S. Brown na Stàitean Aonaichte
Joseph L. Goldstein na Stàitean Aonaichte
1986 Stanley Cohen na Stàitean Aonaichte
Rita Levi-Montalcini An Eadailt
1987 Susumu Tonegawa Iapan
1988 Sir James W. Black Rìoghachd Aonaichte
Gertrude B. Elion na Stàitean Aonaichte
George H. Hitchings na Stàitean Aonaichte
1989 J. Michael Bishop na Stàitean Aonaichte
Harold E. Varmus na Stàitean Aonaichte
1990 Joseph E. Murray na Stàitean Aonaichte
E. Donnall Thomas na Stàitean Aonaichte
1991 Erwin Neher Poblachd Fheadarail na Gearmailte
Bert Sakmann Poblachd Fheadarail na Gearmailte
1992 Edmond H. Fischer An Eilbheis
na Stàitean Aonaichte
Edwin G. Krebs na Stàitean Aonaichte
1993 Sir Richard J. Roberts Rìoghachd Aonaichte
Phillip A. Sharp na Stàitean Aonaichte
1994 Alfred G. Gilman na Stàitean Aonaichte
Martin Rodbell na Stàitean Aonaichte
1995 Edward B. Lewis na Stàitean Aonaichte
Christiane Nüsslein-Volhard Poblachd Fheadarail na Gearmailte
Eric F. Wieschaus na Stàitean Aonaichte
1996 Peter C. Doherty Astràilia
Rolf M. Zinkernagel An Eilbheis
1997 Stanley B. Prusiner na Stàitean Aonaichte
1998 Robert F. Furchgott na Stàitean Aonaichte
Louis J. Ignarro na Stàitean Aonaichte
Ferid Murad na Stàitean Aonaichte
1999 Günter Blobel A' Ghearmailt/na Stàitean Aonaichte
2000 Arvid Carlsson An t-Suain
Paul Greengard na Stàitean Aonaichte
Eric R. Kandel na Stàitean Aonaichte

2001–an latha an-diugh[deasaich | deasaich an tùs]

Bliadhna Buannaiche Dùthaich
2001 Leland H. Hartwell na Stàitean Aonaichte
Sir Tim Hunt Rìoghachd Aonaichte
Sir Paul M. Nurse Rìoghachd Aonaichte
2002 Sydney Brenner Afraga a Deas
H. Robert Horvitz na Stàitean Aonaichte
Sir John E. Sulston Rìoghachd Aonaichte
2003 Paul Lauterbur na Stàitean Aonaichte
Sir Peter Mansfield Rìoghachd Aonaichte
2004 Richard Axel na Stàitean Aonaichte
Linda B. Buck na Stàitean Aonaichte
2005 Barry J. Marshall Astràilia
J. Robin Warren Astràilia
2006 Andrew Z. Fire na Stàitean Aonaichte
Craig C. Mello na Stàitean Aonaichte
2007 Mario R. Capecchi na Stàitean Aonaichte
Sir Martin J. Evans Rìoghachd Aonaichte
Oliver Smithies na Stàitean Aonaichte
2008 Harald zur Hausen A' Ghearmailt
Françoise Barré-Sinoussi An Fhraing
Luc Montagnier An Fhraing
2009 Elizabeth H. Blackburn na Stàitean Aonaichte
Astràilia
Carol W. Greider na Stàitean Aonaichte
Jack W. Szostak na Stàitean Aonaichte
2010 Sir Robert G. Edwards Rìoghachd Aonaichte
2011
Bruce A. Beutler na Stàitean Aonaichte
Jules A. Hoffmann An Fhraing
Ralph M. Steinman na Stàitean Aonaichte
Canada
2012 Sir John B. Gurdon Rìoghachd Aonaichte
Shinya Yamanaka Shinya Yamanaka Iapan
2013 James E. Rothman na Stàitean Aonaichte
Randy W. Schekman na Stàitean Aonaichte
Thomas C. Südhof na Stàitean Aonaichte
2014 John O'Keefe na Stàitean Aonaichte
Rìoghachd Aonaichte
May-Britt Moser Nirribhidh
Edvard I. Moser Nirribhidh
2015 William C. Campbell Èirinn
Satoshi Ōmura An t-Seapan
Tu Youyou Sluagh-Phoblachd na Sìne
2016 Yoshinori Ohsumi An t-Seapan
2017 Jeffrey Hall Na Stàitean Aonaichte
Michael Rosbash Na Stàitean Aonaichte
Michael Young Na Stàitean Aonaichte
2018 James Allison Na Stàitean Aonaichte
Tasuku Honju Iapan
2019 William Kaelin Jr Na Stàitean Aonaichte
Sir Peter Radcliffe Sasainn
Gregg Semenza Na Stàitean Aonaichte
2020 Harvey Alter Na Stàitean Aonaichte
Michael Houghton Sasainn
Charles Rice Na Stàitean Aonaichte
2021 David Julius Na Stàitean Aonaichte
Ardem Patapoutian Leabanon
2022 Svante Pääbo An t-Suain
2023 Katalin Karikó An Ungair agus na Stàitean Aonaichte
Drew Weissman Na Stàitean Aonaichte

Iomraidhean[deasaich | deasaich an tùs]

  1. Alfred Nobel–The Man Behind the Nobel Prize”. Nobel Foundation. Air a thogail 21mh dhen t-Samhain 2008.
  2. The Nobel Prize Award Ceremonies”. Nobel Foundation. Air a thasglannadh [o http://nobelprize.org/award_ceremonies/] 22mh dhen Lùnasdal 2008. Air a thogail 21mh dhen t-Samhain 2008.
  3. The Nobel Prize”. Nobel Foundation. Air a thogail 21mh dhen t-Samhain 2008.
  4. Nobel Laureates Facts”. Nobelprize.org. Air a thogail 21mh dhen t-Samhain 2008.
  5. Women Nobel Laureates”. Fonndas Nobel. Air a thogail 6mh dhen Dàmhair 2015.
Tha dealbhan ann an Wikimedia Commons cuideachd a tha ceangailte ris an aiste seo:

Ceanglaichean a-mach[deasaich | deasaich an tùs]