Uilleam Ros
| Uilleam Ros | |
|---|---|
| Beatha | |
| Breith | An t-Àth Leathann, 1762 |
| Dùthaich |
 Alba |
| Bàs | 1791 |
| Foghlam | |
| Cànain | Gàidhlig |
| Dreuchd | |
| Dreuchd | bàrd, sgrìobhadair, seinneadair, neach-ciùil agus neach-teagaisg |
| Gnè ealain | bàrdachd |
| Inneal-ciùil | guth |
'S e bàrd Gàidhlig agus neach-ciùil ainmeil a bha ann an Uilleam Ros (1762-1790).
Sgeul-beatha
[deasaich | deasaich an tùs]
Rugadh e anns an t-Sìthean anns an Eilean Sgitheanach ann an 1762. Bha athair Uilleim na Sgitheanach agus bha e ag obair mar ceannaiche-siubhail. Bha a màthair às an Sgìre Gheàrrloich. Chaidh Uilleam dhan sgoil ann am Farrais. Thòisich e air bàrdachd a sgrìobhadh nuair a bha e anns an sgoil fhathast. An-dèidh an sgoil fhàgail thill an teaghlach air ais gu Geàrrloch. An uair sin chaidh Uilleam còmhla ris an athair air cuairtean do na h-eileanan agus air feadh na dùthcha. Mar sin chuala e na blasan eadar-dhealaichte agus fhuair e deagh eòlas orra. Air ais ann an Geàrrloch thòisich e ag obair mar mhaighstir-sgoile gus an do fhàs an slàinte aige nas bu miosa. A-rèir beul-aithris bha gaol aige air Mòr Ros à Steòrnabhagh. Ach phòs i fear eile. Greiseag roimhe sin sgrìobh e dàn: 'Feasgair Luain', 's dòcha gur e sin am fear as ainmeile aige. Ann an 1790 chaochail e leis a' chaitheamh, bha e 28 bliadhna a dh'aois.
Uilleam Ros anns a' bhàrdachd
[deasaich | deasaich an tùs]Tha Uilleam Ros, còmhla ri William Butler Yeats neo Bertran de Born, a' nochdadh gu tric anns an Dàin do Eimhir agus Dàin Eile le Somhairle MacGill-Eain.
Anns an ciad leabhar aige, An Dealbh Briste (1951), dh'fhoillsich Ruaraidh MacThòmais dàn 'Uiagh Uilleim Rois'.
Dàin
[deasaich | deasaich an tùs]- An Suaithneas Bàn
- Bruthaichean Ghlinn Braoin
- Cuachag nan Craobh
- Feasgair Luain
- Mac na Bracha
- Marbhrann do Phrionnsa Teàrlach
- Moladh a' Bhàird air a thìr fèin
- Moladh Gheàrrloch: An Lasair, d.304-7.
- Moladh na h-òighe Gaelich
- Moladh an Uisge-bheatha
- Òran a' moladh a leannain
- Òran air gaol na h-òighe
- Òran an t-Samhraidh
- Òran Cumhaidh
- Òran eadar am bàrd agus a' chailleach
- Òran Gaoil
- An t-Òran Eile: An Lasair, d.316-7.
- 'S Truagh Nach D' Rugadh Dall Mi
- Tha Mise Fo Mhulad San Àm
Iomraidhean
[deasaich | deasaich an tùs]- Black, R. (deas.) 2001. An Lasair: An Anthology of Eighteenth-century Gaelic Verse (Edinburgh: Birlinn)
Tuilleadh leughaidh
[deasaich | deasaich an tùs]- Dòmhnallach, Tormod. 'Uilleam Ros: A Bheatha is a Bhàrdachd (1)' ann an Gairm Àir. 57, An Geamhradh 1966, d.19-26.
- Gaelic poetry in the eighteenth century; Derick S. Thomson, Obar Dheathain, Association for Scottish Literary Studies, 1993. ISBN 0948877197
- The Poetry of Scotland - Gaelic, Scots and English; Roderick Watson, Dùn Eideann, 1995. ISBN 0748606076