An t-Eilean Dubh

O Uicipeid
An t-Eilean Dubh
Suidheachadh
An t-Eilean Dubh is located in Alba
An t-Eilean Dubh
An t-Eilean Dubh (Alba)
Dùthaich Alba
Comhairle Comhairle na Gàidhealtachd
Siorrachd Ros an Ear
Co-chomharran 57° 35′ 27″ T
4° 14′ 30″ I
Comharradh-clèithe NH660578
Feartan fiosaigeach

'S e leth-eilean ann an Rois an Ear a tha san Eilean Dubh (Beurla: the Black Isle), ear-thuath air a' Mhanachainn agus air a' Bhlàr Dhubh. Ged-tà, chan eil an t-Eilean Dubh dubh: 's e Eilean Dubhthaich an t-ainm slàn a bh' air, air an naomh Duthac. Chaidh sin a ghiorrachadh gu Eilean Dubh agus thàinig a' Bheurla Black Isle às a sin.[1] Bha ainmean eile roimhe sin air an roinn seo: An Àird Mheadhanach agus Eadar Dhà Dhàil.[1]

Suidheachadh[deasaich | deasaich an tùs]

Tha an leth-eilean 20 km a dh'fhaid agus tha a' mhuir cha mhòr ga chuartachadh, Caolas Chrombaigh air an taobh a tuath, Linne Mhoireibh san ear-dheas agus Linne Fharair air an taobh a deas. Tha talamh 8 km a leud ga cheangal ris a' chuid eile de tìr-mór na h-Albann. Chan eil na crìochan seo eadar an leth-eilean is tìr-mòr na h-Alba san taobh an iar cho soilleir. San iar-thuath leanaidh a' chrìoch Abhainn Chonainn a tha a' ruith eadar Inbhir Pheofharain air tìr-mòr agus Drochaid Sguideil mar chiad bhaile den Eilean Dubh. San taobh an iar-dheas tha cuid den bheachd gur e leas-abhainn Abhainn nam Manach a tha a' sgaradh a' Mhanachainn air tìr-mòr agus am Blàr Dubh air an Eilean Dubh. Tha feadhainn eile a' coimhead air Abhainn nam Manach fèin mar chrìoch, agus mar sin a' gabhail a-steach a' Mhanachainn mar phàirt den Eilean Dubh cuideachd.[2]

Àitichean[deasaich | deasaich an tùs]

Tha na bailtean a leanas air an Eilean Dubh: ann an taobh an ear tha am Blàr Dubh, an Todhar, Drochaid Sguideil agus a' Mhanachainn ann, ann an taobh an ear-dheas tha Poll Lochaidh, Abhach, Ros Maircnidh agus a' Chananaich faisg air a' chosta agus anns an iar aig ceann an leth-eilein tha Cromba ann.

Tha Camas Uadail air a chosta thuath 'na sgìre ghléidhteachas nàdair, agus tha eaglais eachdraidheil ann, Eaglais Chille Mhìcheil, a chaidh a chàireadh ann an 2017.

Eaconamaidh[deasaich | deasaich an tùs]

Black Isle Brewery

B' àbhaist iasgachd a bhith na roinn eaconamaidh cudromach, gu h-àraidh sgadain agus gearra-sgadain. Tha coilltearachd agus tuathanasachd cumanta anns an Eilean Dubh. Bidh an fhèill-àiteachais "The Black Isle Show", ann gach bliadhna anns an Lùnasdal.[3] Tha roinn na turasachd na gnìomhachas cudromach cuideachd. Tha taigh-staile "Glen Ord" anns a' Bhlàr Dhubh a chaidh a stèidheachadh ann an 1838.[4] Gheibhear leann fàs-bheartach ionadail anns an taigh-grùide ''Black Isle Brewery Ltd.''.[5] Tha e san iar dheas air Poll Lochaidh faisg air Allangrange Mains.

Cànanan[deasaich | deasaich an tùs]

Tha seann chlàraidhean a' sealltainn gun robh a' Ghàidhlig ga bruidhinn anns an roinn seo. Gheibhear eisimpleir bho Pharaiste Knockbain far an robh a' Ghàidhlig aig 171 neach a-mach à 1866 duine a bha a' fuireach an seo ann an 1881[6].

Bha dualchainnt sònraichte de dh'Albais ga bruidhinn air an Eilean Dubh cuideachd a bha cumanta a-measg nan iasgairean. Ged-tà, chaochail am fear mu dheireadh aig an robh an cànain, Bobby Hogg, anns an Dàmhair 2012 agus mar sin chaidh an cànain a bith. [7][8]

Iomraidhean[deasaich | deasaich an tùs]

  1. 1.0 1.1 Mac an Tàilleir, Iain (2003): “Ainmean-Àite”, td. 19. Air a thogail 4mh dhen Ògmhios 2017.
  2. Mapa an Eilein Duibh(Beurla). Black Isle Info. Air a thogail 4mh dhen Ògmhios 2017.
  3. The Black Isle Show”. Air a thogail 4mh dhen Ògmhios 2017.
  4. Glen Ord Distillery”. Air a thogail 4mh dhen Ògmhios 2017.
  5. Black Isle Brewery”. Air a thogail 4mh dhen Ògmhios 2017.
  6. Beaton, Angus John (1885): “An Illustrated Guide to Fortrose and vicinity(Beurla), td. 28. Archaeology for Communities in the Highlands (ARCH) i. Air a thogail 3s dhen Ògmhios 2017.
  7. Satter, Raphael (4mh dhen Dàmhair 2012): “Scottish man dies, taking town’s unique dialect with him,” ann an: The Toronto Star. Air a thogail 4mh dhen Ògmhios 2017.
  8. Hamilton, Jamie (5mh dhen Dàmhair 2012): “Last native speaker of Scots dialect dies - CNN.com,” ann an: CNN. Air a thogail 4mh dhen Ògmhios 2017.

Ceanglaichean a-mach[deasaich | deasaich an tùs]

Tha dealbhan ann an Wikimedia Commons cuideachd a tha ceangailte ris an aiste seo: