Toledo

O Uicipeid
Toledo
Bratach a' bhaile Gearradh-arm
no Seula

Suidheachadh
Dùthaich An Spàinn
Ceàrn Toledo
Sgìre Castilla-La Mancha
Co-chomharran 39° 53' 05' Tuath
04° 02' 42' Ear
Feartan fiosaigeach
Farsaingeachd 232.1 km²
Àireamh-shluaigh 83,226 (2009)
Dlùths 358.58/km²
Àireamh fòn + 34 925
Duilleag oifigeil Duilleag Oifigeil

’S e baile meadhanach faisg air Ciudad Real ann an cridhe na Spàinne a th’ ann an Toledo (IPA: toˈleðo). Tha e suidhichte aig 515m os cionn ìre na mara,[1] 71km air falbh bho Mhadrid, prìomh-bhaile na Spàinne, agus 550km bho Bharcelona.[2] Tha 83,226 duine a’ fuireach ann an Toledo.[3] A bharrachd air sin, ‘s e prìomh-bhaile na Roinne Toledo a th’ann cuideachd.

Freumhan an ainm[deasaich | deasaich an tùs]

B' e Livius a sgrìobh ainm a' bhaile airson a' chiad turais mar Toletum.[4] Bheiereadh sin Toletum → Tollitum, → Tollitu → Tollito, → Tolleto → Tolledo → Toledo. Tha e coltach gur ann à Tholitus (Gàidhlig: cuach-mhullach) ann an Laideann, Chaidh sin arabachadh gu طليطلة (Tulaytulah) agus iùdhachadh gu טולדות (Toldoth).

Eachdraidh[deasaich | deasaich an tùs]

Chaidh am baile a stèidheachadh o chionn linntean leis na Ceiltich. B' e an Ròmanach Marcus Fulvius Nobilior chuir ruaig air na Ceiltich ann an 193 ro Ìosa Crìosd.[5] Thug na h-Arabaich seilbh air Toledo ann an 711 agus b' e àite far an robh Crìosdaidhean, Iùdhaich agus Muslamaich nan tàmh ann an sìth ri chèile fad linntean. Dh' aimeachadh Toldeo prìomh-bhaile na Spàinne an dèidh gun do chuireadh ruaig air na h-Arabaich san 11mh Linn rud an tug sin piseach air eaconomaidh a' bhaile.[6] Chaill e an inbhe seo ann an 1561, nuair a ghluaiseadh am prìomh-bhaile gu Madrid. Mar a b’àbhaist san Spàinn, chuireadh ainm a’ bhaile air an roinn nuair a chaidh a stèidheachadh ann an 1833.[7] Thuit am baile dha na reubaltaich Faisisteach beagan an dèidh an ar-a-maich an aghaidh an Riaghaltais aig toiseach toisichidh Cogadh Sìobhalta na Spàinne ann an 1936.[8] A dh'aindeoin seo, dh'fheuch an Riaghaltas ris a' bhaile fhaighinn air ais. Cuairtich an Arm an Caisteal ann am meadhan a' bhaile agus bha batal mòr fuilteach ann eadar 21 an t-Iuchar agus 26 an t-Sultain 1936.[9] Chaill còrr is 100 duine am beatha san chòmhstri agus bhrosnaich na thachair na Reublataich.

Cruinn-eòlas[deasaich | deasaich an tùs]

A rèir figearan an Riaghlatais, 's e an t-Iuchar a' mhìos as teotha agus 's e am Faoilleach a' mhìos as fhuaire ann an Toledo.[10] Cha tuit ach 342mm de dh'uisge air a' bhaile fad na bliadhna - 831mm nas lugha na Steòrnabhagh(1173)[11] - leis gur e àite uabhasach tioram a th' ann.

Ann an Leabhraichean[deasaich | deasaich an tùs]

Bailtean Co-cheangailte[deasaich | deasaich an tùs]

Iomraidhean[deasaich | deasaich an tùs]

  1. Aemet
  2. Distance Calculator
  3. Cunntas-sluaigh na Spàinne
  4. Livius
  5. Richardson J.S, The Romans in Spain, Blackwell, 1996
  6. La Naveva
  7. Ethnoterritorial Concurrence and Imperfect Federalism in Spain
  8. Keene J., Luchando por Franco: Voluntarios europeos al servicio de la España fascista, 1936-1939, Salvat, 2002, ISBN 84-345-6893-4.
  9. Preston P., The Spanish Civil War: Reaction, Revolution and Revenge, Harper Perennial, Lunnainn, 2006
  10. Climate Data
  11. Aemet
  12. Femp

Ceanglaichean A-mach[deasaich | deasaich an tùs]