Dùn Iubhair
| Dùn Iubhair | |
 | |
| Suidheachadh | |
  Dùn Iubhair (Alba) | |
| Dùthaich |  Alba
|
| Comhairle | Siorrachd Àir a Deas |
| Co-chomharran | 55° 23′ 06″ Tuath 04° 45′ 00″ Iar |
| Feartan fiosaigeach | |
| Àireamh-shluaigh | 492 (1991) |
| Àireamh fòn | 01292 |
| Duilleag oifigeil | Dùn Iùbhair aig Visit Scotland |
‘S e baile beag dùthchasail agus port faisg air a' Mhagh Bhaoghail, ann an ceann deas na h-Alba a th’ ann an Dùn Iubhair (Beurla/Beurla Ghallta: Dunure).[1] Tha e suidhichte eadar ìre na mara fhèin shìos aig a' chidhe agus 252m os cionn ìre na mara shuas air an leac,[2] air an àirde an ear-dheas Shiorrachd Àir a Deas (Siorrachd Àir ro 1975), eadar Allmhaigh agus Maideans, ri taobh màthair-uisge na Linne Chluaidh. Tha e 10km air falbh bho Inbhir Àir, 60km bho Ghlaschu, 58km bhon An t-Sròn Reamhar agus 116km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha.[3] Tha 492 duine a’ fuireach anns a’ bhaile[4] agus 's e Beurla agus Beurla Ghallta a tha aig a’ mhòr-chuid dhuibh ann an Dùn Iùbhair. Tha eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas agus turasachd. Taobh fhoghlaim, chan eil sgoiltean idir ann agus le sin feumar a dhol dhan bhun-sgoil ann am Fisherton[5] agus dhan àrd-sgoil anns a' Mhagh Bhaoghail.[6]
Freumhan an Ainm
[deasaich | deasaich an tùs]A rèir eòlaichean fhreumh-fhaclachd, tha e coltach gur ann à Dùn agus iùbhar neo ùr a th' ann ainm an àite seo.[7] Nochd a' Ghàidhlig ann an ceann a deas na h-Alba anns an 7mh Linn agus bha an cànan fhathast beò san sgìre gus an 18mh Linn.[8] A bharrachd air sin, tha cruth na tìre a' toirt cuideam dhan teòiridh seo. Cha do chaochail Mairead Nic Mhoirich, an neach mu dheireadh a fhuair a' Ghàidhlig on ghlùn sa sgìre seo, ach ann an 1760.
Eachdraidh
[deasaich | deasaich an tùs]Chaidh caisteal a thogail an seo shuas air an dùn leis an teaghlach Ceannadach anns an 13mh Linn Dh'fhàs iad gu math beairteach agus cumhachdail: phòs tè dhuibh aig Raibeart III, Rìgh Alba agus bha fear dhaibh na easbaig ann an Raibeart III, Rìgh Alba.[9] Chumadh coinneamhan cudromach an seo ann an 1429 eadar Seumas Caimbeul agus Iain Mòr MacDhòmhnaill, far a chaidh an Dòmhnallach a mharbhadh, tachartas a dh'adhbhraich ar-a-mach.[10] Chuir Màiri I, Ban-rìgh na h-Alba seachad trì oidhcheannan sa chaisteal an seo eadar 4 an Lùnastal agus 6 an Lùnastal 1563[11] nuair a rinn i an treas turas aice dhan àirde an iar-dheas na h-Alba. Bha an caisteal fhèin na thobhta ann an 1694 ach lean am baile air mar port iasgaich.[12] Chaidh cidhe ùr ceàrnagach a thogail ann an 1811 airson piseag a thoirt air gnothach an èisg. B' e an t-Iarla Cassillis a phàigh £50,000 airson na h-obrach air a' chidhe, a tha 3.7m a dhoimhne.[13] Bha mu 30 duine an sàs anns na bàtaichean gu ruige na 60an. Chan eil gin duibh ag obair an latha an-diugh.
Iomraidhean
[deasaich | deasaich an tùs]- ↑ “Dunure/Dùn Iubhair”. Ainmean-Àite na h-Alba. Air a thogail 2na dhen Lùnasdal 2018.
- ↑ Falling Rain
- ↑ Luftlinie
- ↑ Scottish Places
- ↑ Fisherton Primary
- ↑ Carrick Academy
- ↑ The Placenmes of Scotland, James B. Johnston, Dùn Èideann 1892
- ↑ Lorimer, W.L., "The Persistence of Gaelic in Galloway and Carrick", in Scottish Gaelic Studies, VI.2 (1949), pp. 114–36
- ↑ Undiscovered Scotland
- ↑ Turasg[dead link]
- ↑ Marie Stuart Society[dead link]
- ↑ Canmore
- ↑ Harvey, William. Picturesque Ayrshire. Dundee : Valentine and Sons. p. 30.