Augusto Roa Bastos
| Augusto Roa Bastos | |
|---|---|
 | |
| Beatha | |
| Ainm slàn | Augusto José Antonio Roa Bastos |
| Breith | Asunción, 13 dhen Ògmhios 1917 |
| Dùthaich |
 Sluagh-phoblachd na Sìne  An Spàinn |
| Bàs | Asunción, 26 dhen Ghiblean 2005 |
| Foghlam | |
| Cànain | Spàinntis |
| Dreuchd | |
| Dreuchd | neach-naidheachd, sgrìobhadair, sgrìn-sgrìobhaiche, neach-teagaisg oilthigh agus bàrd |
| Fastaichean |
University Toulouse - Jean Jaurès (en)  |
| Obraichean comharraichte |
I the Supreme (en) Hijo de hombre (en) |
| Duaisean a fhuaras |
liosta
|
| Gnè ealain |
bàrdachd dictator novel (en) |
| IMDb | nm0060566 |
_-_ribbon_bar.png){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
B’ e Augusto Roa Bastos (Asunción, Paraguaidh, 13 an t-Ògmhios 1917 – 26 an Giblean 2005) an sgrìobhadair à Paraguaidh na b’ ainmeile à a bh' ann a-riamh, is fiù 's bhuannaich e an Duais Cervantes.[1] Tha a chuid obrach air a bhith dh’ eadar-theangachadh gu 25 cànain, anns a’ char as lugha.
Beatha
[deasaich | deasaich an tùs]Rugadh Augusto Roa Bastos air an 13mh latha dhen Ògmhios 1917 ann an Asunción ach chaidh e a thogail ann an Iturbe, baile beag air an sgìre Guairá, làn cultar dà-chànanach (Guaraní - Spàinntis).
Thill e gu prìomh-bhaile na dùthcha airson a chuid fhoghlaim fhaighinn is e a’ fuireach aig taigh bràthair-athar, an t-easbaig Paraguaidheach-catalanach Hermenegildo Roa. Thug Lev Tolstoj, William Faulkner agus na sgrìobhadairean Frangach buaidh mhòr air aig an àm siud. .[2]
'S e mac fear le freumhan anns A' Phortagail a bh' ann. 'S e duine foghlaimte, bùirdeasach, cruaidh, aintighearnail a bha 'na athair agus i os cionn fìneadair shiùcair. Bha freumhan Basgach, às A’ Phortagail agus Guaraní aig Roa Bastos co-dhiù.
Bha e dìreach 15 bliadhna a dh’aois ann an 1932, nuair a thòisich An Cogadh Chaco eadar Paraguaidh agus Boilibhia. Theich e le feadhainn bhon an sgoil is chaidh e air falbh chun a’ chogaidh airson a chuid cuairt-dànachd fhaighinn is e na nurs an siud.[3] Ach chuir na chunnaic e sgath air is bha e gu math an aghaidh ainneart agus brùidealachd gus a bhàsaich e.
Thòisich e ri drama a sgrìobhadh fhad ‘s a bha e ag obair mar chlèireach ann am banca neo mar neach-aithris airson El País, is chuidich am pàipear-naidheachd sin ann an Asunción leis na ciad tursan a rinn e gus an Roinn Eòrpa, gu h-àraidh do Shasainn.[4]
Ann an 1944 ghabh e pàirt ann an Vy'a Raity (Guaraní: Nead an toileachais), agus thug am buidheann seo buaidh mhòr air ath-leasachadh na bàrdachd agus nan ealain ann am Paraguaidh anns na 40an, còmhla ri Josefina Plá agus Hérib Campos Cervera.[5] Sheall e, beag air bheag, gu robh e airson na daoine bhochd bhrùite air na sgrìobh e ann am El País ri linn a’ Chogaidh Sìobhalta ann am Paraguaidh, ged nach robh e na bhall dhe pàrtaidh sam bith idir.
Ann an 1945 chuir e seachad bliadhna a thìde ann an Sasainn oir thug am British Council fiathachadh dha agus, mar neach-naidheachd cogaidh El País rinn e agallamh leis an t-Seanailear Charles de Gaulle an siud. An uair sin chaidh gus An Fhraing agus mu dheireadh thall ghabh e pàirt, mar fhear-naidheachd, ann an Cùis-Lagha dhe Nürnberg, anns A' Ghearmailt.
Ann an 1947 b’ fheudar dhasan Asunción fhàgail, air sgàth gu robh an Riaghaltas a’ cumail fodha an fheadhainn a chuir taic gu ar-a-mach neo-shoirbheachail, esan nam measg. Chaidh e gu Buenos Aires, anns An Argantain is e ag obair ann an companaidh àrachais. Dh’fhoillsich e a’ mhòr-chuid na sgrìobh e an siud.
An dèidh gun do deach Deachdaireachd a chur air dòigh anns An Argantain ann an 1976 b’ fheudar dha a dhol chun na Frainge, leis gun d’ fhuair e fiathachadh bho Oilthigh Toulouse,[6] is bha e a’ fuireach ann an Toulouse is e ag obair mar oide ann an litreachas is Guaraní aig an oilthigh gu ruige 1989, nuair a chuir e roimhe gun tilleadh e dhan dùthaich an dèidh gun do chuireadh an deachdair Alfredo Stroessner às an Riaghaltas, is e air a bith ga chàineadh gu cruaidh.[7] Chan eil fios ann carson a dhiùlt e cuideachadh a thoirt do mhòran de dhaoine à Paraguaidh a bha nam fògarraich, an t-ùghdar Juan Bautista Rivarola Matto nam measg, nuair a bha e fhèin thall thairis na fhògarrach.
Thug riaghaltas na dùthcha an saoranachd air falbh bhuaithe ann an 1982 ach chaidh saoranachd gu h-onarach na Spàinne a thoirt dha ann an 1983 agus na Frainge ann an 1987. Bhuannaich e caochladh dhuais fad a bheatha, gu h-àraidh Duais a’ Bhritish Council (1948) Farpais Eadar-nàiseanta na nobhailean Losada (1959), Duais Memorial Aimearga-Laideannach ann am Braisil, 1988), Duais nàiseanta na Litreachas ann am Paraguaidh (1995) agus feadhainn eile bho air feadh an t-saoghail. S’ e am bonn-cuimhne José Martí a thug Riaghaltas Ciùba dha ann an 2003 a bh' ann an duais mu dheireadh a fhuair e. .[8]
Bhuannaich e an Duais Cervantes ann an 1989.[9] Nuair a fhuair e an duais gheall e gun chleachdadh e an t-airgead airson stòras leabharlainn a chur air dòigh ann am Paraguaidh ach cha tàinig aige air sin a dhèanamh idir. Bho a thill e do Pharaguaidh gus a bhàsaich e sgrìobhadh e colbh làitheil beachdachaidh anns a’ phàipear-naidheachd Noticias, ann an Asunción.
| Bliadhna | Obair |
|---|---|
| 1942 | El ruiseñor de la aurora, y otros poemas (Smiolach na maidne agus dàn eile) |
| 1947-1949 | El naranjal ardiente, nocturno paraguayo (An t-achadh oraindsearan teth, oidhche ann am Paraguaidh) |
| 1960 | Hijo de hombre (Mac an duine) |
| 1966 | El Baldío (An t-achadh bàn) |
| 1967 | Madera Quemada (fiodh loisgte) |
| 1974 | Yo el Supremo (Mise an t-Àrd Uachdaran) |
| 1979 | Lucha hasta el alba Trueno entre las hojas (Sabaid gus a’ camhanaich, Tàirneanach eadar na duilleagan) |
| 1989 | El Fiscal (Am Britheamh) |
| 1992 | Vigilia del Almirante (Faire a’ Chinn-mara) |
| 1996 | Madama Sui (A’ Bhean-phòsta Sui) |
| 1953 | El trueno entre las hojas (Tàirneanach eadar na duilleagan) |
| 1967 | Los pies sobre el agua (Casan air an uisge) |
| 1969 | Moriencia |
| 1974 | Cuerpo presente, y otros cuentos (Bodhaig an làthair is sgeulachdan eile) |
| 1974 | Los Congresos (Na coinneamhan) |
| 1974 | El pollito de fuego (Isean an teine) |
| 1976 | El somnámbulo (An coisiche oidhche) |
| 1979 | Los Juegos (Na geamaichean) |
| 1980 | Antología personal (Duanaire pearsanta) |
| 1980 | Contar un cuento, y otros relatos (Innse sgeulachd is sgeulachd eile) |
| 1996 | Metaforismos (Cruth-atharrachadh) |
| 1998 | Poesías reunidas con Apéndice y Bibliografía (Cruinneachadh dhe bàrdachd le eàrr-ràdh agus clàr-leabhraichean) |
| 2001 | Los conjurados del quilombo del Gran Chaco (Luchd-cuibheart Quilombo an Chaco Mòr) |
| 2002 | Un país detrás de la lluvia (Dùthaich an dèidh an uisge) |
Iomraidhean
[deasaich | deasaich an tùs]- ↑ Ultima Hora
- ↑ BBC
- ↑ EPDLP
- ↑ Americas
- ↑ Ultima Hora[dead link]
- ↑ ABC[dead link]
- ↑ BBC
- ↑ BBC
- ↑ Ultima Hora[dead link]
Ceanglaichean a-mach
[deasaich | deasaich an tùs]