Teicheadh nan Iarla
.svg)
An dèidh Chath Chionn tSáile ann an 1601, thill cinn-feadhna nan Gàidheal gu Cúige Uladh, ach thug iad gèill do na Sasanaich ann an 1603. Bha Aodh Mór Ó Néill, iarla Thír Eoghain, agus Aodh Rua Ó Dónaill nan ceannardan Gàidhleach ri linn Cogadh nan Naoi Bliadhna. Sa bhliadhna 1607,[1] sheòl triùr dhaibh, Aodh Ó Néill, Ruairí Ó Domhnaill agus Cúchonnacht Mag Uidhir, a-mach à Cuan Suillí Móire aig Ráth Maoláin chun na deòiridh.[2] Chaidh Ó Dónaill chun na Spáinne an t-àite far a chaochail e. Leis an tìreachas bheirte buaireadh agus cràidh air na Gàidheil, agus bhathar dhen bheachd gun toireadh daoine an Leas-rìgh ionnsaigh orra. Le sin, cho-dhùin Ó Néill agus Ruairí Ó Domhnaill, fear-ionlaid Aoidh Ruaidh, gun teicheadh iad às an dùthaich aca mu dheireadh thall. ‘S e Cúchonnacht Mag Uidhir agus Tiarna Fhear Manach a chuir an turas air dòigh.[3] Thàinig soitheach bhon a' Bhreatainn Bhige gu Loch Suilí air an àirde an iar-thuatha na dùthcha, agus thug e air bòrd chun na Spàinne iad. ‘S e Teicheadh nan Iarla (Gaeilge: Imeacht na nIarlaí) a chanas air na thachair an oidhche ud sin. Chaidh iad an uair sin chun na Roimhe, an t-àite far a dh’eug Ó Néill ann an 1616. Shiubhaladh na h-uaislean Gàidhleach air feadh a’ thìr-mhòir, gu h-àraidh anns na dùthchannan Caitligeach na h-Eorpa, mar Frainge agus An Spàinn.[4]