Wolfgang Amadeus Mozart

Wolfgang Amadeus Mozart
Beatha
Ainm slàn	Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart
Breith	Salzburg, 27 dhen Fhaoilleach 1756
Dùthaich	Prince-Archbishopric of Salzburg ; Àrd-diùcachd na h-Ostaire ; Ìmpireachd Naomh na Ròimhe
Àite-fuirich	Mozart's birthplace (en)
Ciad chànan	Gearmailtis
Bàs	Vienna agus Rauhensteingasse (en) , 5 dhen Dùbhlachd 1791
Àite-adhlacaidh	Cladh St. Marx
Nàdar a’ bhàis	(unknown value)
Teaghlach
Athair	Leopold Mozart
Màthair	Anna Maria Mozart
Cèile	Constanze Mozart (4 dhen Lùnastal 1782 - 5 dhen Dùbhlachd 1791)
Clann	liosta Karl Mozart (en) ; Franz Xaver Wolfgang Mozart (mul) ;
Bràithrean ⁊ peathraichean	liosta Maria Anna Mozart (mul) ;
Fine	Mozart family (en)
Foghlam
Cànain	Gearmailtis; Eadailtis; Beurla; Fraingis; Laideann
Luchd-teagaisg	Johann Schobert (en) ; Johann Christian Bach (mul) ; Leopold Mozart (mul) ; Giovanni Battista Martini (en)
Oileanaich	Johann Nepomuk Hummel (en) ; Franz Xaver Süssmayr (en) ; Barbara Ployer (en) ; Thomas Attwood; Ignaz von Seyfried (en)
Dreuchd
Dreuchd	ceòl-sgrìobhaiche, tidsear ciùil, cluicheadair piàna, neach-ciùil, organaiche agus cluicheadair fìdheallain
Àirde	1.63 meatair
Àitichean-obrach	Salzburg, Vienna agus Olomouc
Fastaichean	Count Hieronymus von Colloredo (en) ; Joseph II, Holy Roman Emperor (en)
Obraichean comharraichte	The Magic Flute (en) ; The Marriage of Figaro (en) ; Don Giovanni; Così fan tutte (en) ; Die Entführung aus dem Serail (en) ; Symphony No. 40 (en) ; Eine kleine Nachtmusik (en) ; Requiem (en)
Duaisean a fhuaras	liosta Order of the Golden Spur (1770) ;
Buaidh	Johann Joseph Fux (mul) agus Johann Sebastian Bach
Gluasad	an linn chlasaigeach
Gnè ealain	an linn chlasaigeach; sardana (en) ; ceòl-seòmair; opra; simphnidh
Inneal-ciùil	organ; clabha-chòrd; cruit-chòrda; fortepiano (en) ; fìdheallan; ailt; piàno
Creideamh
Creideamh	Caitligeachd
IMDb	nm0003665

Bha Wolfgang Amadeus Mozart (27 am Faoilleach 1756 – 5 an Dùbhlachd 1791) ’na cho-ghleusaiche sa linn chlasaigeach, às an Ostair. Sgrìobh e barrachd air 600 pìosan obrach agus tha fèill mhòr air an obair aige fhathast. Bha e pòsta agus mhair dithis mhac dha beò. Chaochail e nuair a bha e 35 bliadhna a dh'aois agus tha miotas air a bhàs an-diugh. Tha an ceòl aig Mozart gu math ainmeil agus buadhmhor.

Beath-eachdraidh

Bliadhnaichean tràth

Rugadh Mozart ann an Getreidegasse 9, Salzburg, san Ostair a rèir ainm na dùthcha sa là an-diugh.^[1] B' e Leopold agus Anna Maria Perti Mozart a phàrantan. Bha piuthar na bu shine aige, Maria Anna (1751-1829), Nannerl a far-ainm. Bhaisteadh Mozart ann an Cathair-eaglais an Naoimh Rupert an là as dèidh a bhreith. B’ e Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart an t-ainm slàn a bh' air.

Bha athair à Augsburg. B' e Kapellmeister (maighstir-ciùil) ann an orcastra-cùirt a bh' ann airson Àrd-easbaig Salzburg. B' e co-ghleusaiche agus tidsear a bh' annsan cuideachd.

Thòisich a phiuthar air a’ phiàno ionnsachadh nuair a bha i 7, agus bha Mozart 3 bliadhna a dh'aois aig an àm. Choimhead Mozart air na leasanan. Thuirt a phiuthar:

Gu tric, chuir e seachad mòran ùine air a' chlabhier, a' cluich treasan [...] agus ghabh e tlachd às an fhuaim [...] Anns a' cheathramh bliadhna aige thòisich a athair, mar gheama, a theagaisg beagan minuet agus pìosan eile dha air a' chlabhier [...] B' urrainn dha an cluich gun mhearachd agus le maothalachd mhòr, agus tìm a chumail gu math. [...] Aig 5 bliadhna a dh'aois bha e a' sgrìobhadh phìosan beaga mu thràth agus sgrìobh a athair sìos iad.

Tha na pìosan sin ann an Nannerl Notenbuch (leabhar-nòta aig Nannerl).^[2]

Nuair a dh’aithnich a athair comas a mhic, sguir e fhèin air ceòl a sgrìobhadh. B’ e Leopold an aon tidsear a bh’ aig Mozart. Theagaisg e ceòl, cànain, agus cuspairean sgoilearach eile dhan chloinn.

Na h-Oparan

Die Schuldigkeit des ersten Gebots (Dleastanas na ciad àithne)
Apollo et Hyacinthus
Bastien und Bastienne
La finta semplice
Mitridate, re di Ponto
Ascanio in Alba
Il sogno di Scipione
Lucio Silla
La finta giardiniera (dà atharrachadh)
Il re pastore
Zaide
Idomeneo (dà atharrachadh)
Die Entführung aus dem Serail
L'oca del Cairo
Lo sposo deluso
Der Schauspieldirektor (Stiùiriche an taigh-cluich)
Le nozze di Figaro
Don Giovanni (dà atharrachadh)
Così fan tutte
Die Zauberflöte (An duiseal-dhraoidheachd)
La clemenza di Tito

Commons

Tha dealbhan ann an Wikimedia Commons cuideachd a tha ceangailte ris an aiste seo:

Wolfgang Amadeus Mozart

Iomraidhean

↑ “Mozart's Birthplace”. Mozarteum Salzburg. Air a thogail 27mh dhen Fhaoilleach 2019.
↑ “Nannerl's Music Book (Mozart, Leopold)”. IMSLP/Petrucci Music library. Air a thogail 26mh dhen Fhaoilleach 2019.

[1] “Mozart's Birthplace”. Mozarteum Salzburg. Air a thogail 27mh dhen Fhaoilleach 2019.

[2] “Nannerl's Music Book (Mozart, Leopold)”. IMSLP/Petrucci Music library. Air a thogail 26mh dhen Fhaoilleach 2019.

[1]

[2]