Frombork

Frombork


Bratach a' bhaile

Suidheachadh

Dùthaich

A' Phòlainn

Ceàrn

Braniewski

Sgìre

warmińsko-mazurskie

Co-chomharran

54° 21 00' Tuath
19° 41' 00 Ear

Feartan fiosaigeach

Farsaingeachd

7.59 km²

Àireamh-shluaigh

2,467 (2014)

Dlùths

325.03/km²

Àireamh fòn

+48 55

Duilleag oifigeil

http://www.formbork.pl/

'S e baile beag ann an ceann a tuath na Pòlainn a tha ann an Frombork (IPA: ˈfrɔmbɔrk, Gearmailtis: Frauenburg, Latbhais: Fromborka, Laideann: Frauemburgum). Tha e suidhichte aig 28m os cionn ìre na mara,^[1] dìreach ri taobh an Lagùn Vistula, na h-aibhne Vistula agus Am Muir Baltach^[2] anns an sgìre (Pòlais: Powiat) Braniewski, anns an roinn (Pòlais: Województwo) Warmińsko-mazurskie. Ann an 2010 bha 2,425 duine a' fuireach ann.^[3] Tha Frombork 396km air falbh bho Lublin, 303km bho Kraków, 66km bho Gdańsk agus 250km bho Warsaw, prìomh-bhaile na dùthcha.^[4] Chaidh Fromborg a chlàradh airson a’ chiad turas ann an 1278, ann an sgrìobhainn eaglaiseil agus fhuair e a chuid chòirichean ann an 1310.^[5] Chaochail an Reul-eòlaiche Nicolaus Copernicus an seo ann an 1543.^[6]

Eachdraidh

Chan eil sinn idir cinnteach fhathast nan nochdadh Frombork na àite seann chlachan nam Pruiseanach, a bhiodh ri taobh an Lagùn Vistula o shean. Nochd an caisteal Frauenburg airson a’ chiad turas mar chathair ùr na h-Easbaigeachd Ermeland, ann an 1282, ^[7] an dèidh gun do mhilleadh manachd ann am Braniewo, ri linn ar-a-mach nam Pruiseanach fad na 1270an. A-rèir seann mhìosachan nan chlèireach à Frauenburg, chuimhnich iad fear air an robh Heinricus de Castro far-ainm Pasloci (bho Sheann-Phruisis passis lukis = Sgìre ar Tighearna, neo Pasłęk anns an dòigh-labhairt Phòlais) agus a bhean^[8] Gertrude Paslocisse, ann an 1393.

Bheir na sgrìobhainnean guth air an ainm Laideann Castrum Dominæ Nostræ (Caisteal ar Bhaintighearna), do Mhoire, freumh an ainm-àite Frauenburg ann an Gearmailtis, bho frau (boireannach) agus burg (Daingneach), neo Frombork anns an dòigh-labhairt Phòlais. Ach nochdaidh an dùn fon ainm Warmia ann an caochladh sgrìobhainn Laideann, a bharrachd air Ermeland, leis gu robh cathair-eaglais am broinn a’ chaisteil cuideachd. Mean air mhean nochd clachan aig bun a’ chaisteil, is fhuair e còirichean mar bhaile ann an 1310 bhon Easbaig Eberhard von Neisse,^[9] air a mhisneachadh leis na Laghan Lübeck. Dh’fhuirich Frombork suarach tàireil taobh an eaconomaidh an coimeas ris a’ bhaile chumhachdail Hansa Braniewo, a tha faisg air làimhe, is e a-riamh ri cùlaibh Warmia, far an robh na h-Easbaigean.

Thug Rìoghachd na Pòlainn thairis Easbaigeachd Warmia, is Frombork na broinn, tro Chòrdadh Thorun, ann an 1466.^[10] Ann an 1520 chaidh 89% a’ bhaile a mhilleadh leis na feachdan aig Albert de Brandebourg-Hohenzollern, an ceannard (is an 37mh fear) mu dheireadh na Buidhne Teutonach, ri linn a’ chogaidh aige an aghaidh na Pòlainn.^[11] B’ fheudar do Nicolaus Copernicus, a bha na chlèireach ann an Warmia, theiche gu Olsztyn. Chuir Copernicus ùine mhòr seachad is e a’ dìon is ag ath-thogail na h-Easbaigeachd.^[12] Chaochail esan ann am Frombork ann an 1543. Tha pràis-chuimhne dha am broinn na h-eaglaise air a sgrìobhadh ann an Laideann: Astronomo celeberrimo, cujus nomen et gloria utrumque implevit orbem.^[13]

Thug an t-Arm Dearg ionnsaigh le plèanaichean cogaidh air Frombork air an 9mh An Gearran 1945, is chaidh 80% a’ bhaile air a mhilleadh.^[14] Falamh is gun daoine, chaill an t-seann bhaile sin ann am Prùis-an-Ear inbhe dhe baile, is cha d’ fhuair sin air ais mu 1959. Ach cha do thoisich obair-càraidh gu ruige 1966, le taic bho tochaillichean òga (Pòlais: Harcerstwo Polskie) às a’ Phòlainn.^[15]

Ann an 2001 thog ùghdarrasan na Pòlainn càrn-cuimhne ri taobh an Lagùn Vistula, do na Sìobhaltaich a dh’fhulaing nuair a b’ fheudar dhuibh am baile fhàgail ann an 1945 is an t-Arm Dearg a’ dèanamh air Frombork.^[16] Bheannaich Àrd-easbaig Warmia, an t-Ollamh Edmund Piszcz,^[17] pràis-chuimhneachaidh air a sgrìobhadh an dà chuid ann am Pòlais is ann an Gearmailtis.

Bailtean Co-cheangailte

Kazlų Rūda ^[18]
Sucha Beskidzka^[19]
Swietly^[20]

Ceanglaichean a-mach

Iomraidhean

Commons

Tha dealbhan ann an Wikimedia Commons cuideachd a tha ceangailte ris an aiste seo:

Frombork

[1] Mongabay

[2] Zalew Wiślany Za

[3] Główny Urząd Statystyczny

[4] Global Feed Distance Calculator

[5] Castles of Poland

[6] BBC

[7] Urlaubsland Polen

[8] Codex Diplomaticus Warmensis^{[dead link]}

[9] Gutenberg

[10] Zamki Polskie

[11] Weitwanderwege-Beschreibungen

[12] Frombork Republika

[13] Gutenberg

[14] Masuren

[15] Restauracja Akcent

[16] Frombork Republika

[17] Catholic Hierarchy

[18] Kazlų Rūda

[19] Sucha Beskidzka

[20] Калининградская область

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]