Seall an tùs aig Obar Dheathain

{{Baile ann an Alba
  | AINM = Obar Dheathain
  | BRATACH = Flag of Aberdeen.svg
  | LÙIREACH = CoA of Aberdeen.svg
  | LÙIREACH_LEUD = 80
  | DEALBH = Gilcolmston from Denburn Court - geograph.org.uk - 253683.jpg
  | COMHAIRLE = [[Comhairle Baile Obar Dheathain]]
  | LEUD = 57° 9′ Tuath
  | ASTAIR = 2° 6′ Iar
  | Domhan-leud = 57.15
  | Domhan-fhad = -2.10
  | FARSAINGEACHD = 1089
  | ÀIREAMH_SHLUAIGH = 222793
  | BLIADHNA = 2011<ref>{{iomradh lìon | url =https://www.citypopulation.de/php/uk-scotland.php　| tiotal = Scotland (United Kingdom) - Council Areas & Localities - Population statistics in maps and charts | ainm = Thomas | sloinneadh = Brinkhoff | ceann-là_inntrigidh = 2017-02-12}}</ref>
  | FÒN = 01224
  | DUILLEAG = http://www.aberdeen.gov.uk/ 
 }}
'S e baile mòr ann an [[Alba]] a Tuath a tha ann an '''Obar Dheathain'''<ref>{{iomradh lìon | url = https://www.ainmean-aite.scot/?id=41340 | tiotal = Aberdeen/Obar Dheathain | foillsichear = [[Ainmean-Àite na h-Alba]] | ceann-là_inntrigidh = 2023-03-09 }}</ref> ([[Beurla]]: ''Aberdeen''; [[Beurla Ghallda]]: ''Aiberdeen''). 'S e an treasa baile as motha ann an [[Alba]], an dèidh [[Glaschu]] agus [[Dùn Èideann]]. Tha am baile-mòr ainmeil airson [[ola]] ann an [[Cuan a Tuath]] (''The Oil Capital of Europe'') agus [[clach-ghràin]] (''The Granite city''). Ged nach eilear a' gabhail ris an-diugh, bhathar a' smaoineachadh gur e '''Abar-Rèidh Abhainn''' a bu chiall dha Obar Dheathain san t-seann chànan.<ref>[http://www.archive.org/stream/eachdraidhaphri00mackgoog#page/n17/mode/2up:Eachdraidh a' Phrionnsa]</ref>

== Cruinn-eòlas ==
Tha Obar Dheathain na laighe eadar dà [[abhainn]], [[Uisge Dhè, Siorrachd Obair Dheathain|Uisge Dè]] agus [[Abhainn Dheathain]]. Thòisich am baile mòr mar dà bhaile, Seann Obar Dheathain (''Old Aberdeen'') agus Obar Dheathain Ùr (''New Aberdeen''). Bha Obar Dheathain Aosta ann an Tuath, aig Abhainn Dheathain agus bha Obar Dheathain Ùr, baile iasgach, aig beul-aibhne Uisge Dhè.

== Eòlas-sluaigh ==

Ann an [[1396]], bha an sluagh 3,000. Ann an [[2001]], bha sluagh a' Chomhairle Cathair Obar Dheathain 212,125;<ref>[https://web.archive.org/web/20070927212535/http://www.scrol.gov.uk/scrol/browser/profile.jsp?profile=Population&mainArea=Aberdeen+City&mainLevel=CouncilArea Comparative Population Profile: Aberdeen Council Area]</ref> ach bha 184,788 duine a' fuireach anns a' bhaile fhèin.<ref>[https://web.archive.org/web/20130617004319/http://www.scrol.gov.uk/scrol/browser/profile.jsp?profile=Population&mainArea=Aberdeen&mainLevel=Locality Comparative Population Profile: Aberdeen Locality]</ref>

== Poileataigs ==
[[Faidhle:Oldkingsaberdeen.jpg|thumb|left|Colaisde rìoghail, Oilthigh Obar Dheathain]] 
Tha riaghaltas Obar Dheathain leis an [[Comhairle Baile Obar Dheathain]]. Tha 43 comhairleach ann agus 13 uàrdan. Tha stiùir gnothach Comhairle le [[Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]]. Ann an 2007, bha 15 [[Libearalaich Dheamocratach]], 13 SNP, 10 [[Làbaraich]], 4 [[Tòraidhean]] agus aon comhairleach eile ann.
 
Tha trì roinnean-phàrlamaid ann an Obar Dheathain airson [[Pàrlamaid na h-Alba]] agus [[Taigh nan Cumantan]] cuideachd. Ann am Pàrlamaid na h-Alba: [[Obar Dheathain a Deas agus Ceann Chàrdainn (sgìre Phàrlamaid na h-Alba)|Obar Dheathain a Deas agus Ceann Chàrdainn]], [[Obar Dheathain Meadhain (sgìre Phàrlamaid na h-Alba)|Obar Dheathain Meadhain]] agus [[Obar Dheathain Oir Dheathain (sgìre Phàrlamaid na h-Alba)|Obar Dheathain Oir Dheathain]].

Ann an Taigh nan Cumantan, tha na roinnean-phàrlamaid riochdaichte le [[Obar Dheathain a Deas (sgìre Phàrlamaid Westminster)|Obar Dheathain a Deas]], [[Obar Dheathain a Tuath (sgìre Phàrlamaid Westminster)|Obar Dheathain a Tuath]] agus [[Gòrdan (sgìre Phàrlamaid Westminster)|Gòrdan]].

== Foghlam ==
=== Foghlam adhartach ===
[[Faidhle:RGC By Night.jpg|thumb|left|Colaiste Robert Gordon]]
Tha dà oilthigh ann: [[Oilthigh Obar Dheathain]], stèidhichte ann an [[1495]] agus oilthigh ùr, [[Oilthigh Robert Gordon]], stèidhichte ann an 1992. Tha campas aig Scotland's Rural College faisg air Obar Dheathain,<ref>{{iomradh lìon | url = http://www.sruc.ac.uk/info/120170/aberdeen_campus | tiotal = Aberdeen Campus - SRUC | foillsichear = Scotland's Rural College | ceann-là_inntrigidh = 2017-02-12}}</ref> agus trì campasan aig North East Scotland College ann an Obar Dheathain fhèin.<ref>{{iomradh lìon | url = http://nescol.ac.uk/why-nescol/our-campuses-and-centres | tiotal = Our Campuses and Centres | foillsichear = North East Scotland College | ceann-là_inntrigidh = 2017-02-13}}</ref>

=== Sgoilean ===

Tha 12 àrd-sgoilean agus 54 bun-sgoilean ann an Obar Dheathain. Bha ''Aberdeen Grammar School'' stèidheichte ann an [[1257]]. Gabhaidh Fòghlam tro Mheadhan na Gàidhlig ann an Bun-sgoil Gilcomstoun agus Àrd-sgoil Hazelhead.

== Na Meadhanan ==

Tha Obar Dheathain na dhachaigh gu dà [[pàipear-naidheachd|pàipearan-naidheachd]] gach là, [[Press and Journal]] agus pàipear-naidheachd san feasgar, [[Evening Express]].

Tha stiùidio beag [[BBC Scotland]] ann an Obar Dheathain agus prìomh-oifis [[STV|STV North]] (mu thràth ''Grampian Television'') suidhichte ann an Tullos. Tha trì stèisean-rèidio suidhichte anns  a' bhaile, ''Northsound 1'', ''Northsound 2'' agus ''Original 106''. Tha dà phrògram nan naidheachdan suidhichte ann an Obar Dheathain, [[North Tonight]] air STV north agus [[Good Morning Scotland]] air [[BBC Radio Scotland]] airson naidheachdan ionadail.

== Giùlan ==
[[Faidhle:Aberdeenconcourse.jpg|thumb|left|[[Stèisean Obar Dheathain|Stèisean-rèile Obar Dheathain]]]] 
Tha [[Port Adhair Obar Dheathain]] ann an tuath a' bhaile, a tha a' ceangail Alba a Tuath le [[Sasainn]], [[Èirinn]] agus [[Eòrpa]]. Tha port-heileacoptair aig a' port-adhair a tha a' ceangail na mòr-thìr le beartan-òla ann an [[Cuan a Tuath]]. Tha e aon de na puirt-heileacoptair as trainge air feadh an t-[[an Saoghal|Saoghail]].<ref name="BAA">{{cite web|url=http://www.aberdeenairport.com/portal/site/default/menuitem.25db388ed11fced74aafa810c02865a0|title=BAA Aberdeen Airport|accessdate=2007-07-31}}</ref>

Tha seirbheisean trèana bho Obar Dheathain gu [[Inbhir Nis]], [[Sràid na Ban-righ]] ann an[[Glaschu]], [[Dùn Èideann]], [[Stèisean-rèile Inbhir Uraidh|Inbhir Uraidh]] agus [[Sasainn]]. 'S e port-mara airson aiseagan a tha ann. An sin tha seirbheis aiseagan a' ruith gu [[Lèiruig]] air [[Sealtainn]] agus [[Baile na h-Eaglais]] air [[Àrcaibh]] le [[Northlink]].

Tha sia mòr rathaidean ann an Obar Dheathain, tha A90 am prìomh rathad anns a' baile a tha a' ruith  bho thuath gu deas, a' ceangail Obar Dheathain le [[Dùn Èideann]], [[Dùn Dèagh]], [[Peairt]] agus [[Breichin]] anns a deas agus [[Ealain]], [[Ceann Phàdraig]] agus [[a' Bhruaich]] anns a tuath. Tha an A96 a' ceangail Obar Dheathain gu [[Eilginn]], [[Inbhir Nis]] agus an iar-thuath. 'S e an A93 am prìomh rathad a tha a' ruith chun an iar, gu [[Bràigh Mhàrr]] agus Am Monadh Ruadh. Tha A92, a' dol gu deas, a' ceangail am baile le [[Monadh Rois]] agus [[Obar Bhrothaig]].

Tha bus seirbheisean ag obrachadh le [[First Group]] airson na seirbheisean anns a' bhaile fhèin agus le [[Stagecoach]] airson seirbheisean air feadh na dùthcha. Tha seirbheisean ann gu Glaschu, Dùn Èideann, Inbhir Nis agus Sasainn cuideachd. Tha ''First Group'' suidhichte ann an Obar Dheathain.

== Daoine ainmeil ==
* [[William Forbes Skene]] ([[1809]]-[[1892]]) Sgoilear [[ceilteach]].
* [[Nicol Stephen]] ([[1960]]). [[Neach-poileataigs]].

==Bailtean co-cheangailte==
*[[Faidhle:Flag of Zimbabwe.svg|22px]] [[Bulawayo]]
*[[Faidhle:Flag of France.svg|22px]] [[Clermont-Ferrand]]
*[[Faidhle:Flag of Belarus.svg|22px]] [[Gomel]]
*[[Faidhle:Flag of Germany.svg|22px]] [[Regensburg]]
*[[Faidhle:Flag of Norway.svg|22px]] [[Stavanger]]

== A' Ghàidhlig ==
Chaidh am [[Am Mòd Nàiseanta Rìoghail|Mòd Nàiseanta]] a chumail ann an Obar Dheathain anns na bliadhnaichean 1946, 1955, 1964 agus 1976.

== Iomraidhean ==
<references/>

== Ceanglaichean a-mach ==
{{commonscat|Aberdeen}}
* [https://web.archive.org/web/20051029005635/http://www.aberdeencity.gov.uk/acc/default.asp Comhairle Baile Obar Dheathain]
* [http://www.aagm.co.uk/ ''Aberdeen Art Galleries and Museums'']
* [https://web.archive.org/web/20160305131828/http://www.aberdeeninvestlivevisit.co.uk/Visit/TwinningAberdeen/Aberdeens-Twin-Cities ''Aberdeen Twin Cities'']
* [http://www.bbc.co.uk/naidheachdan/38262418 BBC Naidheachdan 2016-12-09: Bliadhna dhoirbh do ghnìomhachas na h-ola] ''(aithris-bhideo 3:24)''
* [http://www.bbc.co.uk/naidheachdan/38262420 BBC Naidheachdan 2016-12-09: Buaidh air luchd-obrach na h-ola] ''(aithris-bhideo 3:55)''


{{Cathraichean na h-Alba}}
{{Comhairlean na h-Alba}}
{{Siorrachd Obar Dheathain}}
{{Smachd ùghdarrais}}
[[Roinn-seòrsa:Alba]]
[[Roinn-seòrsa:Bailtean]]
[[Roinn-seòrsa:Bailtean na h-Alba]]
[[Roinn-seòrsa:Comhairlean na h-Alba]]