An Talamh (planaid)

O Uicipeid
(Air ath-sheòladh o An Saoghal)
Airson seaghan eile, faic Talamh (soilleireachadh).
An Talamh

Dealbh-camara "Marbhal gorm" dhen Talamh, mar a chaidh a thogail rè misean Apollo 17 ann an 1972
Feartan na cuairte (Ceann-aimsir J2000)
Aphelion 152,100,000 km (94,500,000 mi)
(1.01673 AU)
Perihelion 147,095,000 km (91,401,000 mi)
(0.9832687 AU)
Aiseal dàrnach 149,598,023 km (92,955,902 mi)
(1.000001018 AU)[1]
Neo-mheadhanachd 0.0167 086[1]
Ùine na cuairte 365.256363004 là [2]
(1.00001742096 bliadhna Iulianach)
Luaths cuibheasach na reul-cuairte 29.78 km/s (18.50 mi/s)[3]
(107,200 km/h (66,600 mph))
Neo-choitcheannachd meadhain 358.617°
Claonadh 0.00005° an coimeas na h-èicliptich
7.155° an coimeas crios-meadhain na Grèine
1.57869°[4] an coimeas plèana neo-chaochlaideach
Domhan-fhad an nòd-dìridh −11.260 64° an coimeas na h-èicliptich[3]
Argamaid a' perihelion 114.20783°[3]
Saidealan air a bheil sinn eòlach Aon fhear nàdarra
Corr is 1381 feadhainn fhuadain[5]
Feartan fiosaigeach
Rèideas meadhain 6,371.0 km (3,958.8 mi)[6]
Rèideas meadhan-chriosach 6,378.1 km (3,963.2 mi)[7][8]
Rèideas pòlarach 6,356.8 km (3,949.9 mi)[9]
Leathnachadh 0.003 3528
1/298.257222101 (ETRS89)[10]
Cearcall-thomhas 40,075.017 km (24,901.461 mi) (meadhan-chriosach)[8]
40,007.86 km (24,859.73 mi) (meadhan-loidhneach)[11]
Farsaingeachd an uachdair 510,072,000 km2 (196,940,000 mi2)[12][13]
  • Tìr: 148,940,000 km2 (57,510,000 mi2) (29.2%)
  • Cuan: 361,132,000 km2 (139,434,000 mi2) (70.8%)
Tomhas lìonaidh 1.083 21×1012 km3 (2.59876×1011 mi3)[3]
Tomad 5.97237×1024 kg (1.31668×1025 lb)[14]
(3.0×10−6 M)
Dùmhlachd meadhain 5.514 g/cm3 (0.1992 lb/in3)[3]
Iom-tharraing air an uachdair 9.807 m/s2 (32.18 ft/s2)[15]
(1 g)
Factar na mòmaid tàmhachd 0.3307[16]
Luaths teichidh 11.186 km/s (6.951 mi/s)[3]
Ùine a' chuir reultaich 0.997 269 68 là[17]
(23h 56m 4.100s)
Luaths cuir an reul-chriosa 1,674.4 km/h (1,040.4 mph)[18]
Claonadh an aiseil 23.4392811°[2]
Albedo 0.306 (Bond)[3]
0.367 (geomatrach)[3]
Teothachd Kelvin
  • As ìsle: 184 K[19]
  • Meadhain: 288 K[20]
  • As àirde: 330 K[21]

Celsius

  • As ìsle: −89.2 °C
  • Meadhain: 15 °C
  • As àirde: 56.7 °C

Fahrenheit

  • As ìsle: −128.5 °F
  • Meadhain: 59 °F
  • As àirde: 134 °F
Àile
Brùthadh-àile air an uachdar 101.325 kPa (air uachdar meadhain a' chuain)
Stuthan Gasan:


'S e planaid a tha anns an Talamh, a' Chruinne no an t-Saoghal, air a bheil sinn a' fuireach. Tha aon ghealach aige agus 's e treas ball de rian na grèine.

Tha na cuain (sa bheil sàl) a' cuibhrigeadh mu deidhinn 70% de barr na talmhainn. 'S e tìr (talamh tioram) a tha anns an 30% eile. Tha aille a' cuairteachadh na talmhainn. Canar an adhar ris an àile seo.

Tha an talamh a' cuairteachadh na grèine aig astar 93,000,000 mìltean (1.6 km = 1 mìle). Canaidh sinn bliadhna ris an ùine a tha i a' gearradh gach cuairt.

Air barrachd an sin bithidh an talamh còmhnaidh na tionndadh mu deidhinn "aiseal" a ruitheas tro meadhan a tomaid. Is e an tionndadh seo, a bhitheas a' toirt 24 uairean a dh'adhbharaicheas latha agus oidhche

Aistean eile[deasaich | deasaich an tùs]

Iomraidhean[deasaich | deasaich an tùs]

  1. 1.0 1.1 Simon, J.L., Bretagnon, P.; Chapront, J.; Chapront-Touzé, M.; Francou, G.; Laskar, J. (An Gearran 1994): “Numerical expressions for precession formulae and mean elements for the Moon and planets,” ann an: Astronomy and Astrophysics, leabhar 282, àir. 2, td. 663–683. Bibcode: 1994A&A...282..663S.
  2. 2.0 2.1 Staff (7 An Lùnastal 2007): “Useful Constants”. International Earth Rotation and Reference Systems Service. Air a thogail 23 dhen t-Sultain 2008.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 Williams, David R. (1 An t-Sultain 2004): “Earth Fact Sheet”. NASA. Air a thogail 9 dhen Lùnastal 2010.
  4. Allen, Clabon Walter, Cox, Arthur N. (2000): Allen's Astrophysical Quantities. Springer, td. 294. ISBN 0-387-98746-0. Air a thogail 13 dhen Mhàrt 2011. 
  5. UCS Satellite Database”. Nuclear Weapons & Global Security. Union of Concerned Scientists. Air a thogail 4 dhen Ghiblean 2016.
  6. Various (2000): ann an: David R. Lide: Handbook of Chemistry and Physics, 81st deas., CRC. ISBN 0-8493-0481-4. 
  7. Selected Astronomical Constants, 2011”. The Astronomical Almanac. Air a thasglannadh [o http://asa.usno.navy.mil/SecK/2011/Astronomical_Constants_2011.txt] 26 dhen Lùnastal 2013. Air a thogail 25 dhen Ghearran 2011.
  8. 8.0 8.1 World Geodetic System (WGS-84). Ri fhaighinn air loidhne o National Geospatial-Intelligence Agency.
  9. Cazenave, Anny (1995): “Geoid, Topography and Distribution of Landforms”, ann an: Ahrens, Thomas J: Global Earth Physics: A Handbook of Physical Constants. Washington, DC: American Geophysical Union. ISBN 0-87590-851-9. Air a thasglannadh [o ] 16 dhen Dàmhair 2006. 
  10. International Earth Rotation and Reference Systems Service (IERS) Working Group (2004): “General Definitions and Numerical Standards”, IERS Conventions (2003), Frankfurt am Main: Verlag des Bundesamts für Kartographie und Geodäsie, td. 12. ISBN 3-89888-884-3. Air a thogail 29mh dhen Ghiblean 2016 (PDF). 
  11. Humerfelt, Sigurd (26 dhen Dàmhair 2010): “How WGS 84 defines Earth”. Air a thogail 29 dhen Ghiblean 2011.
  12. Pidwirny, Michael (2 dhen Ghearran 2006): “Surface area of our planet covered by oceans and continents.(Table 8o-1)”. University of British Columbia, Okanagan. Air a thogail 26 dhen t-Samhain 2007.
  13. Staff (24 dhen Iuchar 2008): “World”. The World Factbook. Central Intelligence Agency. Air a thogail 5 dhen Lùnastal 2008.
  14. Luzum, Brian, Capitaine, Nicole; Fienga, Agnès; Folkner, William; Fukushima, Toshio; Hilton, James; Hohenkerk, Catherine; Krasinsky, George; Petit, Gérard; Pitjeva, Elena; Soffel, Michael; Wallace, Patrick (An Lùnastal 2011): “The IAU 2009 system of astronomical constants: The report of the IAU working group on numerical standards for Fundamental Astronomy,” ann an: Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy, leabhar 110, àir. 4, td. 293–304. Bibcode: 2011CeMDA.110..293L. doi:10.1007/s10569-011-9352-4.
  15. (): The international system of units (SI), 2008 deas., United States Department of Commerce, NIST Special Publication 330, td. 52. 
  16. Williams, James G. (1994): “Contributions to the Earth's obliquity rate, precession, and nutation,” ann an: The Astronomical Journal, leabhar 108, td. 711. ISSN 0004-6256. Bibcode: 1994AJ....108..711W. doi:10.1086/117108.
  17. Allen, Clabon Walter, Cox, Arthur N. (2000): Allen's Astrophysical Quantities. Springer, td. 296. ISBN 0-387-98746-0. Air a thogail 17 dhen Lùnastal 2010. 
  18. (2000): ann an: Arthur N. Cox: Allen's Astrophysical Quantities, 4th deas., New York: AIP Press, td. 244. ISBN 0-387-98746-0. Air a thogail 17 dhen Lùnastal 2010. 
  19. World: Lowest Temperature”. WMO Weather and Climate Extremes Archive. Arizona State University. Air a thogail 7 dhen Lùnastal 2010.
  20. Kinver, Mark: “Global average temperature may hit record level in 2010”. Ann an: BBC Online, 10 dhen Dùbhlachd 2009. Air a thogail 22 dhen Ghiblean 2010. 
  21. World: Highest Temperature”. WMO Weather and Climate Extremes Archive. Arizona State University. Air a thogail 7 dhen Lùnastal 2010.
  22. National Oceanic and Atmospheric Administration (5 dhen Dùbhlachd 2014): “Trends in Atmospheric Carbon Dioxide”. Earth System Research Laboratory.