Seall an tùs aig Patran a' phòsaidh na Roinne Eòrpa an Iar

{{Use dmy dates|date=October 2015}}
[[Image:Hajnal line.JPG|thumb|300px|Dhan dh'Iar an [[Iomall Hajnal]], air nochdadh an dearg, thòisich am patran a' phòsaidh na Roinne-Eòrpa an Iar. Comharraichidh na h-iomallan na Roinne-Eòrpa an iar nach do cho-chum ris a' phatran a' phòsaidh na Roinne-Eòrpa an Iar.]]

Tha am '''patran a' phòsaidh na Roinne-Eòrpa an Iar''' 'na phatran theaghlaich is [[eòlas-sluaigh|eòlach-sluaigh]] gu bheil air chomharrachadh le pòsadh coimeasach fadalach (anns na meadhan-ficheadan), gu h-àraidh airson bhan, le mùthadh aoise bitheanta beag eadar na cèilean, roinn bhrìgheil nam ban a mhaireadh gun pòsadh, agus an stèidheachadh taigh ùr dealaichte as na teaghlaichean am fhir is a' mhnà an dèidh a' bhanais. 

An 1965, lorg [[John Hajnal]] gu bheil an Roinn-Eòrpa dealaichte a-steach do dà earrann comharraichte le caochladh patranan a' [[Pòsadh|phòsaidh]]. Dhan dh'iarr an iomaill, bha na h-ìrean a' phòsaidh agus mar sin an torrachais coimeasach ìsle agus phòs beag-chuid bhrìgheil nam ban fadalach no dh'fhan iad gun pòsadh agus bha a' chuid a b' motha nan [[Teaghlach|teaghlach niùclasach]]; dhan dh'ear na lìne agus còmhla ris a' Mhuir Mheadhanaich agus air roinnean-dùthcha àraidhe na Roinne-Eòrpa an Iar-tuath, bha pòsadh moch agus dachaighean [[Teaghlach|an teaghlach sgaoilte]] an àbhaist agus bha torrachas àrd air chlòthadh le bàsmhorachd àrd.<ref>Hanawalt, p. 98-100</ref><ref>Coontz, 2005. Pg. 129</ref>
==Àrd-shealladh==
Chan eil tòiseacheadh soilleir aig a' ghluasad a dh'ionnsaigh a' "phatran a' phòsaidh na Roinne-Eòrpa an Iar", ach bha e gu cinnteach air a fhàs stèidhichte mus an deireadh an linn 16mh air a' chuid a b' motha nan iomallan-fairge a' [[An Cuan a Tuath|Chuain a Tuath]]. Patran a' phòsaidh far an do phòs càraidean coimeasach fadalach 'nam beatha (agus àraidh fadalach airson na mnà), air cuibheas 'sna meadhan-ficheadan agus a' bunaiteachadh teaghlaich niùclasaich, uile seo air roimh-imeachd le ùine oibre 'nan [[Cuideachadh teaghlaich|cuidichean-teaghlaich]] foghlamaichean-ciùird. Cuideachd, phòs co-roinn bhrìgheil nam ban an dèidh am ficheadan agus mhair eadar 10 is 20 sa' cheud nam ban neo-phòsta.<ref name="Hajnal 1965 101–143">{{cite book |last = Hajnal|first = John|year = 1965|chapter = European marriage pattern in historical perspective|editor = D.V. Glass and D.E.C. Eversley|title = Population in History|publisher = Arnold, Londres|pages = 101–143}}</ref><ref>Coontz, Stephanie. 2005. Marriage, a History: From Obedience to Intimacy, or How Love Conquered Marriage. New York City: Viking Press, Penguin Group Inc. p 125-129.</ref><ref>De Moor, Tine and Jan Luiten van Zanden. 2009. [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-0289.2009.00483.x/full Girl power: the European marriage pattern and labour markets in the North Sea region in the late medieval and early modern period]. Wiley Online Library. p 17</ref>

===Builtean===
Chuir am patran a' phòsaidh fhadalaich is chuingichte bacadh tomadach air torrachas, gu h-àraidh nuair gun robh e co-cheangailte le ìrean fìor-ìsle na h-aiseid a-muigh a' phòsaidh. Thachair casg-gineamhainn tron chur dàlach air pòsadh tuilleadh na cosgadh torrachas a-staigh pòsadh. Bha an tamall an t-saoghail mhnà às an [[àm-tòiseachadh fuil-mhìos]] (a bha air ruigheachd aig cuibheas 14 bliadhna, aig mu thuairmse 12 bliadhna airson ban rìoghail is uaisle<ref>Average age of Menarche in History, at MUM http://www.mum.org/menarage.htm<</ref><ref>Hajnal, John (1965): European marriage pattern in historical perspective en D.V. Glass and D.E.C. Eversley, (eds.) Population in History, Arnold, Londres. 123</ref>) ris a' bhreith a ciad-ghin neo-àbhaisteach fada, air cuibheas de deich bliadhnaichean.<ref>Seccombe, Wally, (1992): A Millennium of Family Change, Feudalism to Capitalism in Northwestern Europe, Verso. p. 184-186</ref><ref>Amundsen, Darrel and Dreis, Carol Jean. 1973. "The Age of Menarche in Medieval Europe", ''Human Biology'' 45, pp. 363–368</ref>
==An coimeas ri cultaran eile==
Dh'atharraich am patran phòsaidh seo thairis an ama is àite is bhuidhinn; phòs mnathan-uaisle moch gu cinnteach, ach bha iad 'nam beag-chuid chrìon. Tha an aois phòsadh coimeasach fadalach airson ban agus a' bheàrn-aoise bheag eadar cèilean air leth; phòs mnathan 'nan inbhich an àite 'nam bliadhnaichean eisimeileach, dh'obraich gu tric mus pòsadh agus mar sin rug seòltachdeigin a-steach dham phòsadh, cha robh cho coltach a bhith chlaoidhte le leatromachd sheasmhach, agus bha iad is an cèilean mu thuairmse 'nan co-aoisean. <ref>Stone, Linda. 2010. Kinship and Gender. Boulder, Colorado: Westview Press. Pg. 227</ref><ref>Coontz, 2005. Pg. 129</ref>

Dhan dh'iarr na Lìne Hajnal, bha mu thuairmse 50% nam ban nan aoisean 15 ri 50 bliadhna phòsta aig uair air bith fhad 's gun robh an leth eile 'nam [[Banntrach|banntraichean]] no seann-nigheanan; dhan dh'ear na lìne, mu thuairmse 70% nam ban nan aoisean 15 ri 50 bliadhna phòsta aig uair air bith fhad 's gun robh an 30% eile 'nam banntraichean no [[Bean-chràbhaidh|cailleachean-dubha]].<ref>Kertzer 2001; 224–225</ref> Soillsichidh na clàran phòsaidh na Roinne-Eòrpa an Iar is an Ear moch 'san linn 20mh am patran seo gu soilleir; an Iar an [[Iomall Hajnal|Iomaill Hajnal]], cha robh ach 25% nam ban nan aoisean 20–24 bliadhna phòsta fhad 's gun robh tuilleadh na 75% nam ban sa' bhuidheann-aoise seo phòsta dhan dh'ear an Iomaill agus mhair na b' lugha na còig sa' cheud nam ban neo-phòsta. A-muigh na Roinne-Eòrpa, b'urrainn do mnathan a bhith phòsta fiù 's na b' moiche is mhair àireamh fiù 's na b' lugha nam ban seasganach; air [[Coirea]], bha gu h-ìre bhig uile bean 50 bliadhnaichean a dh'aois air a bhith phòsta agus bha [[Seann-nighean|seann-nigheanan]] air leth ainmig, an coimeas ris an 10 ri 25% nam ban air an Roinn-Eòrpa an Iar 50 bliadhna a dh'aois nach robh air a bhith phòsta.<ref name="Hajnal 1965 101–143"/>

==Eachdraidh==

=== Àrsaidheachd ===
Dh'fhaodadh na tòiseachaidhean a' phatrain seo a' phòsaidh a bhith air lorg cho moch ris an linn na h-Impire Ròmanaiche. A' sgrìobhadh 'san linn 1mh RC, sgrìobh [[Iulius Caesar]] gun robh fhad 's gun robh na [[cinnidhean Gearmailteach]] a tuath na h-Impire coitcheann le an talamh, a' còmhnaidh fodhan rian-chàirdeis [[Sippe]], bha na treabhairean gu mòr air leth às a chèile, eu-coltach am fhaisge na b' dlùithe an bailtean Ròmanach. Agus dh'amhairc [[Tacitus]], a' sgrìobhadh linn is leth na b' fhadalaiche, cuideachd na mòran teaghlaich dhìomhaire seo a-measg nan cinneadh Gearmailteach, ged bha ann sealbhadaireachd coitcheann nan cluaintean agus cleachdadh fo ceannsal nan coilltean.<ref>De Moor, Tine and Jan Luiten van Zanden. 2009. [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-0289.2009.00483.x/full Girl power: the European marriage pattern and labour markets in the North Sea region in the late medieval and early modern period]. Wiley Online Library. p 17</ref>

Co-dhiù, fad 's gum faodadh taighean niùclasach a bhith air an àbhaist a bhith airson teaghlaich, bha an [[Teaghlach|fine]] follaiseach cothromach airson nan [[Angla-Shasannach]]; mar mòran chinnidhean Gearmailteach, nan robh caraid sàraichte no leònte an dòigh sam bith, dh'oir-tharraing an [[Lagh de Æthelberht]] na bacaidhean nan [[Falachd|falachdan]] agus èirigean ris an dìobhairteach na coire; bha fineachan a ghabhail ceannsal na h-èirige agus b'urrainn dhaibh (le beagan mura-bhithean, mar eisimpleir, nuair gun robh an còmhstrì ro dlùth ann an sliochd) shuidheachadh an dara chuid dìoghalatas no am pàigheadh na h-èirige airson na luchd-dàimh an neach air mharbhadh.<ref>Hines, John. 1997. ''The Anglo-Saxons from the Migration Period to the Eighth Century''. Boydell Press. Pgs. 214–215</ref> Cuideachd, mar na mnathan chinnidhean Gearmailteach eile, tha ban-Angla-Shasannaich chomharraichte 'nam mnathan às an aois 12 bliadhna agus na b' sine, bunaichte air lorgan àrsaidheile, a sheaghaicheadh gun do cho-thìmich an aois-pòsaidh le inbhidheachd.<ref>Green, Dennis Howard and Siegmund, Frank. 2003. ''The Continental Saxons from the Migration Period to the Tenth Century''. Boydell Press. Pg. 107</ref>

===Na Linntean Meadhanach===

====Crìosdaidheachd agus fearann-oighreachd====
Chruthaich an èirigh na Crìosdaidheachd tuilleadh culaidhean-bhrosnachaidh a chumail teaghlaich lomarra is niùclasach; stèidhich an Eaglais laghan-pòsaidh agus cleachdaidhean phòsaidh gun do chladhaich fo buidhnean mòra chàirdeis. Cho moch ris an linn cheathramh, mhì-mhìsnich an Eaglais gnàthachadh sam bith gum meudaicheadh an teaghlach,  mar [[uchd-mhacachd]], [[ioma-phòsadh]], [[co-leabachas]], briseadh-phòsaidh, agus pòsadh a-rithist. Mhì-mhìsnich is thoirmisg an Eaglais gu cruaidh pòsaidhean [[Co-fhuil|co-fhuilteach]], patran pòsaidh gu bheil air dòigh a cho-shuidheachadh a ghlèidheadh buidhnean chàirdeis (agus mar sin an neart) air feadh na h-eachdraidhe; lean an lagh na h-eaglaise an lagh catharra gus moch 'san linn naoitheamh, an uair gun do mheudaich an Eaglais Chaitligeach an t-àireamh nan ìrean toirmisgte à ceithir ri seachd.<ref>Seccombe, Wally, (1992): A Millennium of Family Change, Feudalism to Capitalism in Northwestern Europe, Verso. p. 184-186</ref> Ghiorraich an Eaglais cuideachd an comas nam pàrant a ghlèidheadh ceanglaichean-chàirdeis tro pòsaidhean suidhichte tron toirmeasg pòsaidhean anns nach do dh'aontaich a' bhean gu soilleir ris an aonachadh. Cha robh na riaghailtean seo gu do-sheachanta air leantainn gu h-aon-ghuthach agus cha tug dualchasan thairis na Roinne-Eòrpa gu crìoch dhan teaghlach niùclasach nuclear families, ach mus an leth deireannach nan Aoisean Meadhanach bha an taigheadas niùclasach ceannasach thar a' chuid a b' mò na Roinne-Eòrpa an Iar-thuath<ref>Amundsen, Darrel and Dreis, Carol Jean. 1973. "The Age of Menarche in Medieval Europe", ''Human Biology'' 45, pp. 363–368</ref> agus far an phòs mnathan eadar 12 is 15 bliadhna a dh'aois (a' co-thìmeachadh le [[inbhidheachd]]) agus phòs fir 'nam ficheadan-mheadhan anns na [[Creideamh cinealach|creideamhan tùsanach]], fad 's gun do sgaoil Crìosdaidheachd phòs fir cinneachdach na b' moiche agus phòs mnathan cinneachdach na b' fhadalaiche.<ref>Herlihy, David. 1985. ''Medieval Households''. Harvard University Press. Pgs. 17–19</ref>

Dh'fhaodadh an èirigh a' [[Mainearachas|mhainearachais]] 'san fhalamhachd air fhàgail leis an [[Tuiteam na h-Impire Ròmanaiche an Iar|Tuiteam na h-Impire Ròmanaiche an Iar]] a bhith a' fannachadh na ceanglaichean-chàirdeis aig a' cheart àm gun do ghiorraich an Eaglais an cumhachd nam [[Fìne|fìneachan]]; cho moch ris an linn 9mh air [[Austrasia]], bha beag na teaghlaich a dh'obraich air na mainearan, a' cumail nam pàrant is an clann is air uairibh seanphàrant. Bha an Eaglais is an Stàit air a fhàs 'nan caidreabhaich ann an lom-sgrìobadh an dlùth-phàirteachais agus mar sin an cumhachd sluagh-iùlach nam fìneachan; rannsaich an Eaglais gan cur fhèin 'san àite a' chreideimh dhùthchasaich, a charbad a bha 'na bhuidheann-chàirdeis, agus a' cur an ùghdarrais seanaire chreideimh ([[preasbadair]]) 'san àite nan [[Aois|seanair]] nam fìneachan. Aig a' cheart àm, chladhaich ceannaircean le fìneachan cumhachdach, [[Coimhearsnachd|coitcheann]] fodhan riaghladh an rìgh; mhaoidh an co-fheallaidhean is am mortan air an neart an stàit agus, nuair gun do fhàs mainearachas stèidhichte, mhaoidh iad cuideachd air an iarrtas nan tighearna nam mainear airson obraichean umhala, strìochdach; air an iar, bha mainearachas mì-shoirbheach gan stèidheachadh fhèin air [[Frìoslann]], [[Èirinn]], [[Alba]], [[A' Chuimrigh]], [[A’ Chòrn]], [[Sasainn an Ear|Anglia an Ear]], agus an deas na h-[[An Ibèir|Ibèire]] is an deas [[An Eadailt|na h-Eadailte]].<ref>Heather, Peter. 1999. ''The Visigoths from the Migration Period to the Seventh Century: An Ethnographic Perspective''. Boydell & Brewer Ltd. Pgs 142–148</ref><ref>Mitterauer, Michael. 2010. ''Why Europe?: The Medieval Origins of Its Special Path''. University of Chicago Press. Pg. 53–57</ref> Fad 's gun do chòmhnaich 's dh'obraich na tuathanaich agus [[Seirfeachas|seirfich]] air tuathanasan air a phàigh iad màl ri ris an tighearna a' [[Mainear|maineir]], agus bha feum aca air an ceud an tighearna a phòsadh, mar sin dh'fheumadh càraidean gèilleadh ris an tighearna agus fuireach gus an dh'fhàs tuathanas beag ri làimh mus b'urrainn dhaibh a phòsadh is mar sin a ghineamhainn clann; a-rèir ri coltais, bha na luchd siud a b'urrainn do a chur dàil is chuir dàil air pòsadh air dhìoghladh leis an tighearna-fearainn agus dhiùlt an tighearna-fearainn an dìoghladh ris na luchd siud nach do chuir dàil air pòsadh.<ref>[http://hbdchick.wordpress.com/2012/02/06/medieval-manoralism-and-the-hajnal-line/ 2014. Medieval Manorialism and the Hajnal Line]</ref>

Tha a' bhuil  nan atharrachadh seo gun do dh'fhàs an aois phòsaidh caochlaideach a-rèir ris na coir ionmhasaile; an àite a' tighinn aig an tòiseachadh nam bliadhnaichean gineamhainn, thàinig pòsadh leis a' chomas air co-dhiù b'urrainn do càraid a phàigheadh màl air fearann beag. Gu dearbh, 'san [[Sasainn sna Linntean Meadhanach|Sasainn meadhan-aoiseach]] bha an [[aois pòsaidh]] caochlaideach a' crochadh ri cuir ionmhasaile, le càraidean a' cur dàil air pòsadh gus an na moch-ficheadan nuair a bha an t-àm 'na èiginn agus an aois chuibheasach a' tuiteam ris na fadalach-deugan an dèidh an Bàs Dubh, nuair bha ann gainneasan nan luchd-obrach;<ref>Hanawalt, Barbara A. 1986. The Ties That Bound: Peasant Families in Medieval England. Oxford University Press, Inc. Pg 96</ref> a-rèir ri coltais, cha robh am pòsadh òigearan an àbhaist air Sasainn.<ref>Hanawalt, p. 98-100</ref> Bha a' bhuil a' chaill ghraid dhaoine as a' phlàigh gun robh ann cus oibre airgeadaiche airson mòrain dhaoine agus b'urrainn do tuilleadh dhaoine ruigheachd air pòsadh mhoch, ag ìsleachadh na h-aoise pòsaidh ris na fadalach-deugan is mar sin a' meudachadh an torrachais.<ref>Lehmberg, Stanford E. and Samantha A. Meigs. 2008. The Peoples of the British Isles: A New History: From Prehistoric Times to 1688. Lyceum Books. Pg. 117</ref>

====Na Tòiseachaidhean a' Phòsaidh Cho-aontachail ====
Mu chuairt 1140 AC, stèidhich [[Decretum Gratiani|Gratian]] gum bu, a-rèir ris an lagh na h-eaglais, bu chòir dham phòsadh a bhith air dhearbhadh le aonta co-aontachail an àite [[Co-lìontachd a' phòsaidh|co-lìontachd]], a' toirt beachdan coltach ris a' bheachd Isaac nam pòsadh-èiginn; bha pòsaidhean air dhèanamh le Dia agus cha bu chòir dham bheannachadh shagairt a bhith air dhèanamh ach mar deas-ghnàth. Mar sin, b'urrainn do fear is bean aontachadh a phòsadh a chèile fiù 's aig an [[aois-aonta]] a b' moiche (ceithir bliadhna deug airson nam fear, dà bliadhna dheug airson nam ban) agus a ghairm sagart an dèidh sin. Ach treòraich an teagasg seo ris an duilgheadas a' phòsaidh chleithich, gnìomhaichte gun neach-fianais no ceangal ri stèidheachan choitcheann.<ref>De Moor 2009. Pg 5–6</ref> Bha am beachd nam pàrant cothromach fhathast, ged cha robh an co-dhùnadh deireannach an co-dhùnadh a bhith air dhèanamh leis na pàrantan ,<ref>Huijgen, Carolien. 2010. Family formation and marriage patterns: A comparison between Sri Lanka and Europe. University of Utrecht. 31 November 2011.<igitur-archive.library.uu.nl/></ref> oir chiallaich an t-aonta ùr leis na cèilean a chèile gun robh cùmhnant air dealbhadh eadar leithidean an àite cho-aontachd fo smachd.<ref>De Moor 2009. Pg 6</ref>

Mhair [[prìomh-athaireachas]] an dealbheigin, a' gabhail a-steach am feum an [[tochradh]] le [[ainnir]]<nowiki/>ean. A ghiorrachadh pòsaidhean cleitheach agus a chur sa' chuimhne nan càraidean òga a' chumhachd am pàrantan, mhìsnich an eaglais meadhan-aoiseach [[leannanachd]] shìnte, suidheachaidhean agus àireamhachd airgid, ag aithris na bainnse dhan chomann, agus mu dheireadh a' mhalairt sgòideil nam [[bòid]]<nowiki/>ean.<ref>Coontz, Stephanie. 2005. Marriage, a History: From Obedience to Intimacy, or How Love Conquered Marriage. New York City: Viking Press, Penguin Group Inc. Pg 107</ref> Gu h-ùidheil, fhad 's gun robh 'san [[An Roinn-Eòrpa a Deas|Deas]] an tochradh mhnà air fhaicinn cho nì air leth às a' bheartas a cèile, dhan Iar-thuath bha an tochradh "[[Pòsadh|phòsachail]]"; cho-aonaich an tochradh mhnà leis a' bheartas a cèile agus chinneadh no chrùbadh i an earbsa ris na suidheachaidhean agus ris a bha còirichean aice sa' bhanntrachas,<ref>De Moor, 2009. Pg 8</ref> culaidh-bhrosnachaidh tharraingeach airson bhan a chosnadh airgead. Agus bha tarraingeach an cuthrom airson bhan a chosnadh airgead anns na ceud bliadhna air leth-cheud an dèidh a' Phlàigh mhòr, le còmhstrì na b' lugha airson oibre; dh'obraich cho mòran ri leth nam ban air an Tuath le deòin a chosnadh airgead airson phòsaidh fhad 's gun robh an co-aimsirich a Deas phòsta no 'nam banntraichean mus thionndaidh iad an aire ri obair agus cha do dh'obraich ainnirean neo-phòsta ach mar innleachd mu dheireadh, air eagal 's gum bitheadh a h-urram air chur an cunnart.<ref>De Moor 2009. Pgs 11–12</ref>

==Atharrachadh roinneil air an Roinn-Eòrpa an Iar==
Far an robh mu thuairme 8 sa' cheud nam ban neo-phòsta sa' mheadhan an linn 16mh air Sasainn, bhitheadh an t-oidheam gun robh an t-àireamh sa' cheud an aon uiread no na b' lugha na anns na h-iomadaidh linntean roimhe;<ref>Hanawalt, p. 98-100</ref> nochdadh pòsadh ann an [[Sasainn meadhan-aoiseach]] a bhith 'na stèidheachadh làidir far an do phòs tuilleadh na 90% nam ban agus bha mu thuairmse 70% nam ban eadar na h-aoisean 15 is 50 bliadhna pòsta aig uair air bhith fhad 's gun robh na 30 eile sa' cheud neo-phòsta no 'nam banntraich.<ref name="cairn.info">Palm Lennart, Schott Raphaëlle, ''Le changement caché du système démographique suédois à "l'Époque de la Grandeur".'', Annales de démographie historique 2/ 2001 (no 102), p. 141-172 [www.cairn.info/revue-annales-de-demographie-historique-2001-2-page-141.htm]</ref> San t-[[Siorrachd Eabhraig]] sna linntean 14mh agus 15mh, bha a' chuid a b' motha nam [[Banais|ban na bainnse]] eadar 18 agus 22 bliadhna a dh'aois agus bha an aois nam fear na bainnse coltach; bha comhair aig mnathan dùthchaile na t-Siorrachd Eabhraig a phòsadh 'nam fadalach-deugan ri moch-ficheadan fad 's gun do phòs na mnathan bailteile 'nam moch-ficheadan is meadhan-ficheadan. 'San linn 15mh, bha a' bhean na bainnse chuibheasach Eadailteach 18 bliadhna a dh'aois is phòsadh i ri fear na bainnse 10–12 bliadhnaichean na b' sine na i. Chìtheadh ban-[[Toscana|Thusgaineach]] neo-phòsta 21 bliadhnaichean a dh'aois seachad na h-[[Aois pòsaidh|aoise-pòsaidh]], an comharra-measaidh a bha 19 bliadhnaichean, agus bha gu furasta 97 sa' cheud nam ban-[[Firenze|Fhloireansaich]] phòsda mus an aois 25 bliadhna fad 's gun robh 21 bliadhna an aois chuibheasach mhnà na bainnse Sasannaiche cho-aimsireil.<ref>Philips, Kim M. 2003. Medieval Maidens: Young Women and Gender in England, C.1270-c.1540. Manchester University Press. Pg 37</ref><ref>De Moor, Tine and Jan Luiten van Zanden. 2009. [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-0289.2009.00483.x/full Girl power: the European marriage pattern and labour markets in the North Sea region in the late medieval and early modern period]. Wiley Online Library. p 17</ref>

Fad 's gun robh an aois chuibheasach aig a' chiad phòsadh air a h-èirigh ri 25 bliadhna airson ban is 27 bliadhna airson fir air Sasann agus [[na Tìrean Ìsle]] mus an deireadh an linn 16mh,<ref>De Moor, Tine and Jan Luiten van Zanden. 2009. p 17</ref> agus dh'èirich an àireamh sa' cheud nam ban-Sasannaich neo-phòsta à na b' lugha na 10% ri gu beagnaich 20% mus am meadhan an linn 17mh agus dh'èirich an aois chuibheasach aig a' chiad phòsadh ri 26 bliadhna aig a' cheart àm,<ref>David Cressy. Birth, Marriage, and Death : Ritual, Religion, and the Life-Cycle in Tudor and Stuart England. Oxford University Press, 29 May 1997. Pg 285</ref> a dh'aindeoin chùis bha ann atharrachadh roinneil mòr air a' Bhreatann leatha fhèin; fad 's gun cunnaic a' Ghalldachd patranan coltach ri Sasann, le mnathan pòsta 'nam meadhan-fhicheadan an dèidh ùine cuideachadh-teaghlaich, ciallaichidh an ìre-bhreithean àrd na Gàidhealtachd agus nan [[Na h-Innse Gall|Innse Gall]] aois na b' ìsle phòsaidh airson na mnà na bainnse, comasach coltach ri [[Èirinn Ghàidhealach]],<ref>A. Lawrence, "Women in the British Isles in the sixteenth century", in R. Tittler and N. Jones, eds, ''A Companion to Tudor Britain'' (Oxford: Blackwell John Wiley & Sons, 2008), ISBN 1405137401, p. 384.</ref> far an do dh'aithris [[Am Fèinneachas]] gun d' ràinig mnathan an aois pòsaidh laghail aig an aois 15 bliadhna agus gun d'ràinig fir an aois pòsaidh aig an aois 18 bliadhna<ref>Ginnell, Laurence (1894). ''The Brehon Laws: A Legal Handbook: Chapter I''. p 217</ref>. Gu coltach, eadar 1620 is 1690 bha an aois chuibheasach aig a' chiad phòsadh airson [[An t-Suain|ban-Shuainich]] mu thuairmse 20 bliadhna, bha mu thuairmse 70% nam ban eadar na h-aoisean 15 is 50 bliadhna pòsta aig uair air bith, agus bha an àireamh sa' cheud nam ban neo-phòsta na b' lugha na 10%, ach mus an deireadh an linn 18mh bha i air a h-èirigh ri mu thuairmse 27 bliadhna agus mhair i àrd leis an ìre na t-seasganachd mar a' bhuil an lùghdachaidh nan ìrean na bàsmhorachd leanaban, an lùghdachadh gortan, lùghdachadh tìre agus stòrasan airson sluaigh [[tar-sluaigheachd|chinneachdaich]], agus adhbharan eile.<ref>Palm Lennart, Schott Raphaëlle, ''Le changement caché du système démographique suédois à "l'Époque de la Grandeur".'', Annales de démographie historique 2/ 2001 (no 102), p. 141-172 <www.cairn.info/revue-annales-de-demographie-historique-2001-2-page-141.htm.></ref>Gu coltach, bha an aois chuibheasach aig a' chiad phòsadh na h-Èireann an 1830 23.8 bliadhna airson ban agus 27.47 airson fir far an robh iad aon uair 21 is 25 bliadhna, fa leth, agus cha do dh'fhan ach mu thuairmse 10% nan inbheach neo-phòsta;<ref>Lee, Joseph J. 2008. <nowiki>''The Modernization of Irish Society, 1848–1918''</nowiki>. Pg. 3.</ref> an 1840, bha iad air an èirigh fa leth ri 24.4 agus 27.7 bliadhna;<ref>Mokyr, Joel. 2013. Why Ireland Starved: A Quantitative and Analytical History of the Irish Economy, 1800–1850. Routledge Press. Pg. 72.</ref><ref>O'Neill, Kevin. 2003. <nowiki>''</nowiki>Family and Farm in Pre-Famine Ireland: The Parish of Killashandra<nowiki>''</nowiki>. University of Wisconsin Press. Pg. 180.</ref> agus anns na deicheadan an dèidh a' Ghort Mhòr, bha an aois chuibheasach phòsadh air a h-èirigh ri 28–29 bliadhna airson ban agus 33 airson fir agus cha do phòs cho mòr ri trian Èirinnich is cairteal ban-Èirinnich a-riamh airson nan duilgheadas ionmhasail tiom-chuairteach gun do mhì-mhìsnich pòsadh moch.<ref>Nolan, Janet. 1986. <nowiki>''</nowiki>Ourselves Alone: Women's Emigration from Ireland, 1885–1920<nowiki>''</nowiki>. University Press of Kentucky. Pg. 74–75</ref>
===An Roinn-Eòrpa Moch-Nuadh===
Bha an aois chuibheasach aig a' chiad phòsadh air a h-èirigh gu toicheumach a-rithist mus an deireadh an linn 16mh; bha an sluagh air a chumail air bunailt agus bha an obair is talamh ri fhaotainn air a lughdachadh. Anns na deicheadan deireannach an linn bha an aois aig pòsadh air a dhìreach ri coimeasan de 25 bliadhna airson ban agus 27 airson fear air Sasann agus na Tìrean Ìsle fhad 's gun do phòs luchd cinneachdach fadalach no mhair iad neo-phòsta airson na dìthe an airgid no stòrasan, agus mhair na cuibheasan seo àrd rè ionnas dà linn agus bha na cuibheasan air feadh na Roinne-Eòrpa air a dhèanamh mar an ceudna.<ref>De Moor, 2009. Pg 17</ref>

Gun do thòisich mòran Sasannaich ag às-imrich 'nam mill dhan dh'[[Aimearaga a Tuath]], chrìon na dùilean pòsaidh airson ban-Shasannaich neo-phòsta agus dh'èirich an aois chuibheasach aig a' chiad phòsadh airson ban-Shasannaich a thuilleadh ri èirigh làidir 'san àireamh nam ban sa' cheud a mhair neo-phòsta agus mar sin lùghdaich torrachas; bheireadh ban-Shasannach 5.03 daoine-cloinne nan do phòs i aig an aois chuibheasaich 26 bliadhna 'san deireadh an linn 17mh is nan do mhair i a bliadhnaichean-gineamhainn beò fhad 's gum beireadh ban-Shasannach 6.02 daoine-cloinne nan d' rinn i pòsadh coimeasach 'san tòiseachadh an linn 19mh aig an aois chuibheasaich 23.5 bliadhnaichean is nan do mhair i a bliadhnaichean-gineamhainn beò, meudachadh de mu thuairme 20 sa' cheud. <ref>Wrigley, E.A. 1997. English Population History from Family Reconstitution 1580-1837. Cambridge University Press. pg. 135-139</ref><ref>David Cressy. 1997. Pg 285</ref>

Chuir an cluich [[William Shakespeare]] ''[[Romeo is Iùilia]]'' an aois Iùilia aig cola-deug goirid de 14 bliadhna; bha an smaointe mhnà gun fhiosda aig aois glè mhoch air a chur oillt air na Sasainnich Ealasaideach. Bha an creideamh coitcheann an Sasainn Ealasaideach gun robh màthaireachd mus an aois 16 bliadhna cunnartach; lean leabhraichean-làimhe coitcheann na t-slàinte, cho math ri sgrùdadh-sùla chàraidean pòsta, na Sasainnich Ealasaideach a chreideamh gun do mhill pòsadh moch is an co-lìontachd chorporra gu maireannach an slàinte ainnire is an leasachadh corporra is inntinneil òganaich agus mar sin ghineadh iad clann euslainteach no groganach. Mar sin, thàinig 18 bliadhna a bhith air mheasadh an aois a b' moiche reusanta airson màthaireachd agus dh'fhàs 20 bliadhna is 30 bliadhna na h-aoisean barraile pòsaidh airson ban is airson fear, fa leth. B'urrainn do Shakespeare a bhith a' lùghdachadh na h-aoise Iùilia o 16 ri 14 a dhearbhadh na cunnartan phòsaidh air ro mhoch aoise; faodaidh e a chumail brìgh-eigin gun do phòs Shakespeare e fhèin [[Anne Hathaway (Shakespeare)|Anne Hathaway]] nuair nach robh e ach 18 bliadhna a dh'aois (glè neo-àbhaisteach airson Sasainnich an linn siud).<ref name="Franson, J. Karl 1996">Franson, J. Karl. 1996. "Too Soon Marr'd": Juliet's Age as Symbol in 'Romeo and Juliet.' Papers on Language & Literature, Vol. 32, No. 3</ref>

== Iomraidhean ==
<references />

== Faicibh cuideachd ==
* [[Lìn Hajnal]]
* [[Pòsadh]]
* [[Teaghlach-buin]]
* [[Càirdeas]]{{Reflist}}

[[Category:Eòlas-sluaigh]]
[[Category:Pòsadh]]
[[Category:Teaghlach]]
[[Category:Sinnsearachd]]