Eilean Eòin

Tha Eilean Eòin neo Eilean a' Phrionnsa ^[1] (Beurla: Prince Edward Island) na mòr-roinn Chanèidianach ri taobh Alba Nuaidh.

'S e Eilean a' Phrionnsa cruth goirid ainm an àite-sa a bha cumanta am measg luchd na Gàidhlig air an Eilean-sa: 'Eilean a' Phrionnsa Ìomhair' sa chruth fhada; canaidh cuid ann an Alba Nuaidh Eilean Eòin ris mar eadar-theangachadh air Saint John's Island,^[2] ainm an eilein aig deireadh na 18mh linne is ainm a bha na eadar-theangachadh e fhèin air an Fhraingis Île Saint Jean; chanadh tùsanaich an àite, na Mi'kmaq, abegweit no epikwit ris: 'air a thulgadh air na tuinn' ann am Mi'kmaq.

O chionn còrr is deich bliadhna air ais, fhuair muinntir Eilean a' Phrionnsa drochaid a tha a' ceangal an eilein ri tìr-mòr Chanada. Tha Baile Sheàrlot na phrìomh-bhaile.

Bha coimhearsnachd làidir de luchd-labhairt na Gàidhlig ann bho dheireadh na 18mh linne suas gu meadhan na 20mh linne. Ged a tha an cànan fhèin air sìoladh às bhon uair sin, tha fhathast coimhearsnachdan Gàidhealach rim faotainn air feadh an eilein 's gu h-àraidh ann an ceann an ear 's an ear-dheas an eilein eadar Eilean na Coille (Wood Islands), far am faighear am bàt'-aiseig a-null gu tìr-mòr Alba Nuaidh, is Drochaid Mhòntagu: a' gabhail a-staigh àiteachan 'Gàidhealach' far am b' àbhaist a' Ghàidhlig a bhith air a bruidhinn mar 'Am Bruach Àrd' (no 'High Bank'), 'Sgonnsair' (no 'West Caledonia'), 'An Tuirc' (no 'Lewes'), 'Gleann Uilleim' ('Glenwilliam'), 'Gleann Mhàrtainn' ('Glenmartin'), 'Drochaid an Livingstonaich' (no 'Murray River'),'Uige' ('Uigg') 's mar sin air adhart.

A thuilleadh air na coimhearsnachdan Gàidhealach, tha coimhearsnachd ann de luchd-labhairt na Fraingis, no 'les Acadiens', (mar a chanas iad riutha fhèin ann am Fraingis), is iad sin air a bhith ann bho dheireadh na 17mh linne ged a thug am fuadach a dh'fhuiling iad ann an 1755 ('le Grand Dérangement') crathadh mòr orra. Cuideachd tha tùsanaich an eilein, na Mi'kmaq fhathast a' fuireach ann an caochladh àiteachan a leithid Eilean Lennox shuas air oirthir a tuath an eilein. A bharrachd air na Mi'kmaq, na h-Acadianaich is na Gàidheil, bha is tha gu h-eachdraidheil coimhearsnachdan de mhuinntir na h-Èireann, de mhuinntir Shasainn agus coimhearsnachd bheag de mhuinntir Leabanon a rinn imrich an tùs gnothaich a-null gu ruige Eilean a' Phrionnsa a-mach à Impireachd nan Otomanach aig deireadh na 19mh linne.

Tha buidheann de luchd-taic is luchd-ionnsachaidh na Gàidhlig a' sìor fhàs nas pailte san eilean san latha againn fhìn, 'Comann Gàidhlig Eilean a' Phrionnsa', is iad a' ruith chlasaichean Gàidhlig feadh na bliadhna ann am Baile Sheàrlot is ann an àiteachan eile.

Iomradh

↑ Map-balla an t-Saoghail, Stòrlann Nàiseanta (2003), ISBN 0007692714
↑ Ainmean Ghàidhlig Albainn Nuaidh

Mòr-roinnean ann an Canada

[1] Map-balla an t-Saoghail, Stòrlann Nàiseanta (2003), ISBN 0007692714

[2] Ainmean Ghàidhlig Albainn Nuaidh

[1]

[2]