An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Tràilleachd"

Deasaich na ceanglaichean
O Uicipeid
Browse history interactively
← Mùthadh nas sineDeasachadh nas ùire →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Loidhne 26: Loidhne 26:
* Eile: 500,000 duine nan tràillean
* Eile: 500,000 duine nan tràillean


B’ e [[Poll a' Ghrùthain]],<ref>[http://www.liverpoolmuseums.org.uk/ism/slavery/ Liverpool Museums]</ref> [[Glaschu]]<ref>[http://www.scan.org.uk/exhibitions/blackhistory/blackhistory_3.htm SCAN]</ref> agus [[Lunnainn]] na [[baile|bailtean]] a bha gu làidir an sàs anns a’ mhalairt [[Triantan|triantanach]]: stuth às nan [[Factoraidh|taighean-gnìomhachais]] ga reic ann an Afraga, tràillean nan reic ann an Aimearaga, [[siùcar]], [[tombaca]] agus [[gran-bhàrr]] na talmhainn eile ga reic anns an Roinn Eòrpa.
B’ e [[Poll a' Ghrùthain]], [[Glaschu]]<ref>{{ iomradh lìon | url = https://www.scan.org.uk/exhibitions/blackhistory/blackhistory_3.htm | tiotal = Tobacco Lords | obair = Slavery and Glasgow | foillsichear = Scottish Archives Network | ceann-là_inntrigidh = 2021-10-19 }}</ref> agus [[Lunnainn]] na bailtean a bha gu làidir an sàs anns a’ mhalairt triantanach: stuth às nan [[Factoraidh|taighean-gnìomhachais]] ga reic ann an Afraga, tràillean nan reic ann an Aimearaga, [[siùcar]], [[tombaca]] agus [[gran-bhàrr]] na talmhainn eile ga reic anns an Roinn Eòrpa.<ref>{{iomradh lìon | url = https://www.liverpoolmuseums.org.uk/history-of-slavery/transatlantic-slave-trade | tiotal= The transatlantic slave trade | foillsichear = National Museums Liverpool | ceann-là_inntrigidh = 2021-10-19 }}</ref>


Chaidh còrr is millean acaire air a' Ghàidhealtachd a cheannachadh le bheartais a thàinig bho thràilleachd.<ref>{{iomradh naidheachd | url = https://www.bbc.co.uk/naidheachdan/fbh/54897278 | tiotal = Beartas na tràilleachd | ceann-là = 2020-11-10 | ceann-là_inntrigidh = 2021-10-10 | foillsichear = Naidheachdan a' BhBC }}</ref> Tha [[Ceit Fhoirbeis]] dhen bheachd gum bu chòir taigh-tasgaidh na tràilleachd a stèidheachadh air a' Ghàidhealtachd.<ref>{{iomradh naidheachd | url = https://www.bbc.co.uk/naidheachdan/fbh/54938807 | tiotal = Taigh-tasgaidh na tràilleachd? | ceann-là = 2020-11-13 | ceann-là_inntrigidh = 2021-10-10 | foillsichear = Naidheachdan a' BhBC }}</ref>
Chaidh còrr is millean acaire air a' Ghàidhealtachd a cheannachadh le bheartais a thàinig bho thràilleachd.<ref>{{iomradh naidheachd | url = https://www.bbc.co.uk/naidheachdan/fbh/54897278 | tiotal = Beartas na tràilleachd | ceann-là = 2020-11-10 | ceann-là_inntrigidh = 2021-10-19 | foillsichear = Naidheachdan a' BhBC }}</ref> Tha [[Ceit Fhoirbeis]] dhen bheachd gum bu chòir taigh-tasgaidh na tràilleachd a stèidheachadh air a' Ghàidhealtachd.<ref>{{iomradh naidheachd | url = https://www.bbc.co.uk/naidheachdan/fbh/54938807 | tiotal = Taigh-tasgaidh na tràilleachd? | ceann-là = 2020-11-13 | ceann-là_inntrigidh = 2021-10-19 | foillsichear = Naidheachdan a' BhBC }}</ref>


== 9mh Linn ==
== 9mh Linn ==

Mùthadh on 21:26, 19 dhen Dàmhair 2021

Malairt thràillean

‘S e siostam eaconomach a th’ann an Tràilleachd (Bho Seann-Lochlannais: þræll),[1] far am bithear ag ùisinneachadh nan daoine mar rudan neo seilbh, an àite mar dhaoine le còirichean.[2] Ann an iomadh àite, bha tràilleachd stèidhichte ann an lagh.[3] Ann an dòigh as simplidh bunaitiche ri ràdh, 's e duine sam bith a bhios ag obair airson duine eile às aonais chòirichean neo tuarastal a th' ann an tràill. Ghairmeadh ann an Coinbheinsean mu Thràilleachd a chuir Comhairle nan Nàisean an gnìomh air 25 an t-Sultain 1926 nach ann tràilleachd ach:

"... stàit neo suidheachadh anns a bheil neach fa leth fo sheilbh duine eile ... mar sin thathar dhen bheachd gur e tràill a th’ann neach fa leth nach fhaod a mhaighstir, a neach-seilbhe neo a cheannard fhàgail, ... gun chead agus thèid an tràill a thoirt air ais ma chailleas neo ma theicheas e. Feumaidh ga chumail ann an dòigh neo-fhoirmeil, tro chòrdaidhean oifigeil neo tostach leis a’ Phoileis neo ùghdarrasan eile – airson nam maighstirean cumhachdail, air sàilleabh gur e daoine beairteach aig a bheil oighreachdan a th’ annta."

Tha iomadh teacsa laghail eadar-nàiseanta air mìneachadh a thoirt dhan fhacal tràilleachd. Thuirteadh anns a' chiad artaigeil Coinbheinsean mu Thràilleachd Chomhairle nan Nàisean (1927), gur e stàit neo suidheachadh far am bithear a' làimhseachadh neo a’ dèiligeadh ris na daoine mar sheilbh a th’ ann tràilleachd".[4] Ann an 1930 ghabh Buidheann Eadar-nàiseanta na h-Obrach (BENO) ri mìneachadh mu obair-èiginn a ghairm gur e coltach ri tràilleachd: "Tha an teirm obair-èiginn, neo obair mar dhleastanas, a’ gabhail a-steach a h-uile obair neo seirbheis a nì neach fa leth fo dhaorsa cuideigin agus obair nach do thairg an neach gu saor-thoileach". A thuilleadh air sin, tha BENO dhen bheachd gur e seòrsa thràilleachd a th' ann clann ag obair.[5] Bithear daonnan a’ cleachdadh an fhacail tràilleachd mar argamaid phoileataigeach neo ideòlach: tràilleachd thuarastail an aghaidh Chalpachas, tràilleachd fhiosgail nam libearalach,[6] smuaintean nan sìochantair agus nam libearalach a nì coimeas eadar seirbheis san arm agus tràilleachd, a bharrachd air tràilleachd nam beathaichean.[7]

Eachdraidh

Fad eachdraidh nan daoine agus fiù ‘s anns an àm ro eachdraidheil, ghabhadh mòran cho-chomainn ri tràilleachd ann am foirm air choireigin. Mhair tràilleachd oifigeil gu ruige 2008,[8] nuair a chuir Moratainia caisg laghail oirre, an dùthaich mu dheireadh san t-saoghal.

Tràilleachd Àrsaidh

B’ e tràilleachd ann an teis-mheadhan an eaconamaidh anns na làithean ro Chrìosta.[9] Chleachdadh daoine air an glacadh ann an cogadh mar tràillean agus an cuid cloinne.[10] B’ e cleachdadh sòisealta gu math àbhaisteach fad an t-siubhail gu ruige nam meadhan aoisean san Roinn Eòrpa gus an do nochd siostam eile, ged a lean tràilleachd air thall thairis. B' ann gu math cudromach a bha tràilleachd o chionn 's nach robh còirichean daonna ann agus bha e gu math furasta a' toirt air na daoine a h-uile obair shuarach chruaidh a dhèanamh.

Tràilleachd thar a’ Chuain Shiar

Thàinig tràilleachd gu Ameireaga anns an 16mh Linn. Chaochail 90% nan Tùsanach ann an Ameireaga le galaran às an t-seann shaoghal anns na 100 bliadhna a lean teachd nan Spàinnteach ann 1492.[11] Le sin, thòisicheadh daoine a thoirt à Afraga nan tràillean dha na colonaidhean ùra air taobh thall a’ Chuain Shiar, fada air falbh bhon Roinn Eòrpa. Aig an toiseach tòisichidh bhite a' cleachdadh luchd-obrach bannaichte às an Roinn Eòrpa, mòran Ghàidheil nam measg. Ach bha feum aig na h-uachdarain air luchd-obrach mòran na bu shaoire na seo agus 's e an adhbhar a ghabh iad ri tràillean a cheannachd ann an Afraga.[12] A bharrachd air sin, bha gràin-chinnidh an lùib. Seo na h-àireamhan de dhaoine a chaidh a thràilleachadh a rèir gach dùthaich a bha an lùib sa ghnothaich mar a leanas:

B’ e Poll a' Ghrùthain, Glaschu[13] agus Lunnainn na bailtean a bha gu làidir an sàs anns a’ mhalairt triantanach: stuth às nan taighean-gnìomhachais ga reic ann an Afraga, tràillean nan reic ann an Aimearaga, siùcar, tombaca agus gran-bhàrr na talmhainn eile ga reic anns an Roinn Eòrpa.[14]

Chaidh còrr is millean acaire air a' Ghàidhealtachd a cheannachadh le bheartais a thàinig bho thràilleachd.[15] Tha Ceit Fhoirbeis dhen bheachd gum bu chòir taigh-tasgaidh na tràilleachd a stèidheachadh air a' Ghàidhealtachd.[16]

9mh Linn

  • Ann an 873, sgrìobh Pàpa Iain VIII an Litir Abstolach Unum est a dhearbhaich gu robh còirichean agus saorsa aig tràillean.

13mh Linn

  • Ann an 1222, chuir Sundjata Keïta às do thràilleachd nuair a chruthaich e Impireachd Mhali. Ach co-dhiù cha do chuireadh an gnìomh an lagh agus aig an ceann thall b' e Tiombuctu na mhargaidh thràillean mhòr fad iomadh bliadhna.

14mh Linn

  • 3 an t-Iuchar 1315 : Èigheachd Rìoghail an Rìgh Louis X na Frainge a dhearbhaich a rèir còirichean nàdarra, feumar gach uile duine air breith saor. Bhon an latha sin agus gu h-oifigeil, saoraichidh fearann na Frainge an tràill a chuireas a chas oirre[17].

15mh Linn

  • 1435: Dhìt Pàpa Eòghann IV tràilleachd agus dh' ascaointich e luchd-reic nan tràill anns an Litir Abstolach Sicut Dudum.[19]

16mh Linn

18mh Linn

  • 1772: Cùis-lagha James Somersett: chaidh a dhearbhadh nach robh tràilleachd idir laghail ann an lagh coitcheann Shasainn agus na Cuimrigh.
  • 1792: Sgrìobh An Danmhairg lagh a chuireadh às do mhalairt nan daoine dubha an ceann 10 bliadhna.[21]
  • 1793: 23 an Lùnastal, chuir coimiseanair na Poblachd Sonthonax às do thràilleachd sa cholonaidh Fhrangach Saint-Domingue, neo Haiti an lath an-diugh.
  • 1794: 16 pluviôse, bliadhna II (4 an Gearran 1794), leasaich na thachair ann an Sonthonax dhan a h-uile colonaidh na Frainge.

19mh Linn

20mh Linn

  • 1907: Cur às do Thràilleachd eadar-afraganach leis na Breatannaich ann an Kenya.
  • 1909: Cur às do Thràilleachd anns An t-Sìona.[29] A dh'aindeoin sin, thathar dhen bheachd gu robh mu 4 muillean duine-cloinne a bha fhathast nan tràillean anns an t-Sìona ann an 1930.[30]
  • 1922: Cur às do Thràilleachd ann am Maroco leis na Frangaich.
  • 1923: Cur às do Thràilleachd ann an Afganastan.
  • 1924: Cur às do Thràilleachd ann an Ioràc.
  • 1925: Thuirt Albert Londres gu robhar a' reic thràillean anns an dìomhaireachd ann an Aràibia.
  • 1926: Cur às do Thràilleachd ann an Neapàl agus An Aetiòp. Chaidh Cunnradh Gheneva, a dhìt tràilleachd, a dhearbhadh le 44 dùthchannan.
  • 1929: Cur às do Thràilleachd ann an Iòrdan agus Ioràn.
  • 1937: Cur às do Thràilleachd ann am Bachrain.
  • 1948: Sgrìobhadh artaigil 4 Foirgheall Uile-choitcheann Còirichean nan Daoine, a chaidh a dhearbhadh ann an 1956.
  • 1949: Cur às do Thràilleachd ann an Cubhait.
  • 1952: Cur às do Thràilleachd ann an Catar. Tha an lagh mu dheidhinn parrainage fhathast ann, ged a chuir dùthchannan eile faisg air làimh às do pharrainage.[31]
  • 1957: Cunnradh mu às dhan obair-èiginn, Buidheann Eadar-nàiseanta na h-Obrach.
  • 1964: Cur às do Thràilleachd ann an Aràibia nan Sabhd.
  • 1970: Cur às do Thràilleachd ann an Oman.
  • 1980: Cur às do Thràilleachd ann am Moratainia. A dh'aindeoin sin, cha do chuireadh an sàs e air sàilleabh gu robhar a' creidsinn gum biodh an lagh seo an aghaidh Ioslaim, leis gu robh laghan anns a' Choran a dhèiligeadh ri tràilleachd. Tha fhathast mu 100,000 a tha nan tràillean san dùthaich gus an latha na-diugh.
  • 1992: Cur às oifigeil do Thràilleachd ann am Pacastan. A dh'aindeoin sin, bu chòir do bharraillean ionadail a ghabhail ris an lagh, rud nach do thachair mar-thà agus chan eil structar ann airson sin a dhèanamh nas motha.[32]

21mh Linn

  • 2001: An Fhraing, lagh a làimhsicheas tràilleachd mar eucoir an aghaidh na daonnachd.
  • 2004: Bliadhna comharrachaidh agus sabaid an aghaidh thràilleachd nan Nàisean Aonaichte.
  • 2005: 2 an Dùbhlachd, Latha eadar-nàiseanta an aghaidh Thràilleachd.

Tràilleachd an Là an-diugh

Chan eil tràilleachd laghail idir ann an dùthaich sam bith an latha an-diugh. A dh’aindeoin sin, thathar dhen bheachd gu bheil còrr is fichead muillean duine fhathast nan tràillean ann an suidheachaidhean neo-fhoirmeil air feadh an t-saoghail.[33]

Ann an Leabhraichean

Ceanglaichean a-mach

Iomraidhean

  1. ↑ York University
  2. ↑ Laura Brace (2004). The Politics of Property: Labour, Freedom and Belonging. Edinburgh University Press. duilleagan 162–. ISBN 978-0-7486-1535-3.
  3. ↑ Shelley K. White; Jonathan M. White; Kathleen Odell Korgen (27 an Cèitean 2014). Sociologists in Action on Inequalities: Race, Class, Gender, and Sexuality. SAGE Publications. duilleag 43. ISBN 978-1-4833-1147-0
  4. ↑ Coinbheinsean mu Thràilleachd
  5. ↑ OIT ILO
  6. ↑ Machan EG, Tibor R, "Tax Slavery", Ludwig von Mises Institute, 2000
  7. ↑ Spiegel, Marjorie, The Dreaded Comparison: Human and Animal Slavery, Mirror Books, New York, 1996
  8. ↑ OCVIDH
  9. ↑ Lauffer, S. "Die Bergwerkssklaven von Laureion", Abhandlungen no. 12 (1956), duilleag 916.
  10. ↑ Oilthigh Phrinceton
  11. ↑ Klein, Herbert S. agus Jacob Klein. The Atlantic Slave Trade. Cambridge University Press, 1999, duilleagan 103–139.
  12. ↑ Slave Voyages
  13. ↑ “Tobacco Lords”. Slavery and Glasgow. Scottish Archives Network. Air a thogail 19mh dhen Dàmhair 2021.
  14. ↑ “The transatlantic slave trade”. National Museums Liverpool. Air a thogail 19mh dhen Dàmhair 2021.
  15. ↑ “Beartas na tràilleachd”, Naidheachdan a' BhBC. 10mh dhen t-Samhain 2020. Air a thogail 19mh dhen Dàmhair 2021. 
  16. ↑ “Taigh-tasgaidh na tràilleachd?”, Naidheachdan a' BhBC. 13mh dhen t-Samhain 2020. Air a thogail 19mh dhen Dàmhair 2021. 
  17. ↑ Breve histoire de l'esclavage en Occident
  18. ↑ Police and public order in Europe, John Roach agus Jürgen Thomaneck, Taylor & Francis, 1985, ISBN19780709922421
  19. ↑ Sicut Dudum
  20. ↑ The union of Lublin, Polish federalism in the golden age, Harry E. Dembkowski, East European Monographs, 1982, ISBN 9780880330091, duilleag 271
  21. ↑ Nelly Schmidt, L'abolition de l'esclavage. Cinq siècles de combats, Fayard, Paris, 2005, duilleag 353
  22. ↑ Nelly Schmidt, duilleag 353
  23. ↑ Dossier de l'Unicef sur l'esclavage en Amérique du Sud
  24. ↑ Archive Ministérielle de Turquie, Gestion des Affaires Intérieures, bliadhna : (1263/1847), 9553
  25. ↑ Mémoires Barth
  26. ↑ Nelly Schmidt, L'abolition de l'esclavage : cinq siècles de combats XVIe - XXe siècle, Fayard, Paris, 2005, duilleag 254
  27. ↑ Hugh Thomas, La traite des Noirs, éd. Robert Laffont, duilleag 850.
  28. ↑ Chittick, Neville (1965). "The ‘Shirazi’ Colonization of East Africa". Journal of African History (Cambridge University Press) 6 (3): 275–294
  29. ↑ Histoire de l'esclavage. De l'Antiquité à nos jours, Christian Delacampagne, Paris, 2002, ISBN2253905933, duilleag 43
  30. ↑ Milton Meltzer, Slavery: A World History, New York, 1993, Vol. II, duilleag 258
  31. ↑ Slate
  32. ↑ Mémorial de Nantes
  33. ↑ Courrier International
Air a tharraing à "https://gd.wikipedia.org/w/index.php?title=Tràilleachd&oldid=562655"