Tiriodh

A' coimhead siar gu Baigh Baile a' Phuill, tarsainn a' mhachair.

Seann taigh 'breac' air urachadh.

Iomhaigh dreagaire dha Tioraidh.

Tha eilean Thiriodh anns na h-Eileanan a-staigh, don iar-dheas air Eilean Cholla. Tha e suidhichte ann an Roinn Comhairle Earra-Ghaidheal agus Bhòid. Tha timcheall air 800 duine a' fuireach anns an eilean. 'S e eilean ìosal, torrach a th' ann agus a bharrachd air turasachd 's e croitearachd am beò-shlaint as motha aig muinntir an eilein.

'S e Sgairinis prìomh-bhaile Thiriodh. Bidh bataichean-aiseig a' seòladh a Sgairinis gu ruige Airigh nan Gobhar air Colla agus an t-Òban air tir-mòr Alba. Tha cuideachd port-adhair beag faisg air a' bhaile. A-measg bailtean eile an eilein tha Haoidhnis agus Sanndaig, le taighean-tasgaidh beaga 'san dà chuid.

Tha Tiriodh cliùiteach air sgath an Dùin Mhòir, broch bhon chiad linn RC, Clach a' Choire, clach snaidhte àrsaidh agus airson eòin rubha Cheann a' Bhara. Thathar a' tighinn a Thiriodh cuideachd airson seòladh-clàir agus tha steisean-reudair air an eilean a tha a' cumail sùil air pleanaichean catharra.

Ann an 1770, 's ann le ceithir tuathanaich deug a bha air talamh a thraoghadh airson arbhair agus ionaltraidh a bha darna leth an eilein. Seach a bhith a' cur air falbh crodh beò (a bhiodh tric claoidhte as deidh an turais fhada don mhargaidh agus air nach fhaighte prìsean àrda), thoisich iad air cur air falbh feòil-mhairt shaillte ann am baraillean, air an robh fèill na bu mhotha. Bha an corr den eilean air a chur a-mach air mhàl do dhà fhichead 's a còig buidhnean de dh'àitreabhaichean air tuathanasan co-chomuinn: buidhnean àiteachaidh a bh' air a bhith ann dh'fhaoidhte o linn nan cinnidhean. Bhathar a' toirt seachad talamh-cruite tro bhot bliadhnail agus bhathar a' taghadh cinn-latha cur agus buain le cheile. Chaidh aithris ann an 1774 gun robh muinntir Thiriodh well-clothed and well-fed, having an abundance of corn and cattle.

Tha toglaichean an eilein ainmeil, nam measg 'taighean dubha' agus 'taighean geala' - tha an seann tughadh fhathast air torr aca seo - agus na taighean 'breaca' nach fhaighear ach air an eilean, far a bheil an t-aol air a pheantadh geal.

Tha torr luchd-labhairt na Gaidhlig ann an Tiriodh ( 48.6% a-reir Cunntas-sluaigh 2001 ), ceudachd ard airson nan Eileanan a-Staigh.

Tha cuid a' cumail a-mach gu bheil an t-ainm a' ciallachadh 'Eilean an Arbhair', air sgath mar a bhiodh Tiristich a' reic gran do na manaich ann an Abaid Eilein I, air an eara-dheas, agus don Aba Calum Cille (b. 597), san t-siathamh linn. Bha grunn mhanachainn Criosdail Ceilteach ann an Tiriodh fhein aig aon am, agus tha clachan snaidhte ann an corra aite bhon linn seo, me Teampull Naomh Phadraig, Ceann a' Bhara (NL 938 401) agus Soiribidh(NL 984 416).

Chaidh port-adhair feachd an adhair (RAF) a thogail air Tiriodh tron an Darna Cogadh agus chaidh a chleachadh mar phort-adhair chatharra as deidh a' Chogaidh. Bha cuideachd Steisean-reudair RAF aig Cill Choinnich agus fear eile aig Beinn Hough. Bha steisean-tamaill aig Goirtean Dhomhnaill rompa seo agus as deidh a' Chogaidh bha steisean-reudair ROTOR aig an RAF aig Beinn Ghott.

Eagar Earra Ghaidheal

(25.06.2010) Dh'fhoillsich Scottish Renewable Power, aig toiseach Òg Mhios 2010, sgeama 's an amharc, a thogail tuathanas gaoithe de 500 muilnean air an Sgeir Mhòir 5km iar-dheas a Tiriodh. Cosgaidh an leasachadh seo mu £6,000,000,000 Breatainneach agus tha dùil gun aobharaich e àrdachadh sluagh an Eilein bho 800 daoine gu 1100 daoine, le ceudan a-barrachd air sin a' comhnaidh air an eilean fad 's a bhios an obair togail a' dol air adhart.

Ceanglaichean a-mach

• Community Website - Duilleag oifigeil Thiriodh

Na h-Eileanan a-staigh