An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "A' Phruis"
No edit summary |
No edit summary |
||
Loidhne 15: | Loidhne 15: | ||
}} |
}} |
||
B’ e A’ Phrùis ([[Gearmailtis]]: ''Preußen''; [[Laideann]]: ''Borussia'', ''Prutenia''; [[Làitbhianis]]: ''Prūsija''; [[Liotuànais]]: ''Prūsija''; [[Pòlais]]: ''Prusy''; [[Seann Phrùisianis]]: ''Prūsa'') stàit neo-eisimeileachd ann am meadhan na Roinn Eòrpa far a bheil [[A' Phòlainn]], [[A’ Ghearmailt]] agus Kalingrad, sgìre [[An Ruis|Ruisianach]] ri taobh na [[Am Muir Baltach|Mara Bhaltaich]] an latha an-diugh. Bha a' mhòr-chuid dhen fhearrain na Prùise suidhichte eadar na h-aibhnichean [[Vistula]] agus [[Nemen]].<ref>[http://www.larousse.fr/encyclopedie/autre-region/Prusse/139737 Encyclopédie Larousse]</ref> Dh’fhàs A’ Phrùis na bu chumhanchdaiche is na bu chumhanchdaiche beag air bheag aig ìre na Roinn Eòrpa ro [[1871]] nuair a chaidh A’ Ghearmailt a stèidheachadh mar aon dùthaich. ‘S e [[Berlin]] a bh’ann prìomh-bhaile na Prùise. A bharrachd air sin, ‘s e A’ Phrùis an dùthaich a fhuair an adhartas teicneòlais na bu motha anns an Roinn Eòrpa fad an [[19mh linn]].<ref>[http://www.newadvent.org/cathen/12519c.htm New Advent]</ref> B’ e dùthaich neo-eisimeileachd a bh’anns A’ Phrùis bhon [[17mh linn]] gu ruige [[1871]] nuair a ghabh Rìgh na Prùise thairis A’ Ghearmailt air fad, an dèidh ruaig a chur air na [[An Fhraing|Fraingich]] anns a’ [[Cogadh Frangach-Prùisianach|Chogadh Frangach-Prùisianach]] ann an [[1870]] agus [[1871]].<ref>[http://www.laguia2000.com/francia/la-guerra-franco-prusiana La Guia]</ref> Bha prìomh mhinistear na Prùise, [[Otto von Bismarck]] an sàs anns an iomairt gus A’ Ghearmailt a chur ris a chèile fo stiùireadh na Prùise airson darna Reich ([[Gàidhlig]]: Rìoghachd) nan Gearmailteach a stèidheachadh is bha e na phriomhair na Gearmailte an dèidh sin cuideachd.<ref>[http://www.biografiasyvidas.com/biografia/b/bismarck.htm Biografías y Vidas]</ref> Le sin, chaidh A’ Phrùis à bith mar stàit ann an [[1871]], ged an do lean e gu ruige [[1947]] mar roinn. |
B’ e A’ Phrùis ([[Gearmailtis]]: ''Preußen''; [[Laideann]]: ''Borussia'', ''Prutenia''; [[Làitbhianis]]: ''Prūsija''; [[Liotuànais]]: ''Prūsija''; [[Pòlais]]: ''Prusy''; [[Seann Phrùisianis]]: ''Prūsa'') stàit neo-eisimeileachd ann am meadhan na Roinn Eòrpa far a bheil [[A' Phòlainn]], [[A’ Ghearmailt]] agus Kalingrad, sgìre [[An Ruis|Ruisianach]] ri taobh na [[Am Muir Baltach|Mara Bhaltaich]] an latha an-diugh. Bha a' mhòr-chuid dhen fhearrain na Prùise suidhichte eadar na h-aibhnichean [[Vistula]] agus [[Nemen]].<ref>[http://www.larousse.fr/encyclopedie/autre-region/Prusse/139737 Encyclopédie Larousse]</ref> Dh’fhàs A’ Phrùis na bu chumhanchdaiche is na bu chumhanchdaiche beag air bheag aig ìre na Roinn Eòrpa ro [[1871]] nuair a chaidh A’ Ghearmailt a stèidheachadh mar aon dùthaich. ‘S e [[Berlin]] a bh’ann prìomh-bhaile na Prùise. A bharrachd air sin, ‘s e A’ Phrùis an dùthaich a fhuair an adhartas teicneòlais na bu motha anns an Roinn Eòrpa fad an [[19mh linn]].<ref>[http://www.newadvent.org/cathen/12519c.htm New Advent]</ref> B’ e dùthaich neo-eisimeileachd a bh’anns A’ Phrùis bhon [[17mh linn]] gu ruige [[1871]] nuair a ghabh Rìgh na Prùise thairis A’ Ghearmailt air fad, an dèidh ruaig a chur air na [[An Fhraing|Fraingich]] anns a’ [[Cogadh Frangach-Prùisianach|Chogadh Frangach-Prùisianach]] ann an [[1870]] agus [[1871]].<ref>[http://www.laguia2000.com/francia/la-guerra-franco-prusiana La Guia]</ref> Bha prìomh mhinistear na Prùise, [[Otto von Bismarck]] an sàs anns an iomairt gus A’ Ghearmailt a chur ris a chèile fo stiùireadh na Prùise airson darna Reich ([[Gàidhlig]]: Rìoghachd) nan Gearmailteach a stèidheachadh is bha e na phriomhair na Gearmailte an dèidh sin cuideachd.<ref>[http://www.biografiasyvidas.com/biografia/b/bismarck.htm Biografías y Vidas]</ref> Le sin, chaidh A’ Phrùis à bith mar stàit ann an [[1871]], ged an do lean e gu ruige [[1947]] mar roinn.<ref>[http://www.tacitus.nu/historical-atlas/prussia3.htm Tacitus Historical Atlases]</ref> |
||
==Iomraidhean== |
==Iomraidhean== |
Mùthadh on 02:01, 1 dhen Fhaoilleach 2011
A' Phrùis (Preußen) | ||||||||
| ||||||||
Mapa | ||||||||
Fiosrachadh | ||||||||
Bliadhna Tòiseachaidh | 1525 | |||||||
Bliadhna mu Dheireadh | 1947 | |||||||
Prìomh-Bhaile | Berlin | |||||||
Càna(i)n Oifigeil | Gearmailtis | |||||||
Farsaingeachd | 141.1 km2 | |||||||
Àireamh-shluaigh | 41,915,040 (1939) | |||||||
Dlùths | 297,059.11/km2 |
B’ e A’ Phrùis (Gearmailtis: Preußen; Laideann: Borussia, Prutenia; Làitbhianis: Prūsija; Liotuànais: Prūsija; Pòlais: Prusy; Seann Phrùisianis: Prūsa) stàit neo-eisimeileachd ann am meadhan na Roinn Eòrpa far a bheil A' Phòlainn, A’ Ghearmailt agus Kalingrad, sgìre Ruisianach ri taobh na Mara Bhaltaich an latha an-diugh. Bha a' mhòr-chuid dhen fhearrain na Prùise suidhichte eadar na h-aibhnichean Vistula agus Nemen.[1] Dh’fhàs A’ Phrùis na bu chumhanchdaiche is na bu chumhanchdaiche beag air bheag aig ìre na Roinn Eòrpa ro 1871 nuair a chaidh A’ Ghearmailt a stèidheachadh mar aon dùthaich. ‘S e Berlin a bh’ann prìomh-bhaile na Prùise. A bharrachd air sin, ‘s e A’ Phrùis an dùthaich a fhuair an adhartas teicneòlais na bu motha anns an Roinn Eòrpa fad an 19mh linn.[2] B’ e dùthaich neo-eisimeileachd a bh’anns A’ Phrùis bhon 17mh linn gu ruige 1871 nuair a ghabh Rìgh na Prùise thairis A’ Ghearmailt air fad, an dèidh ruaig a chur air na Fraingich anns a’ Chogadh Frangach-Prùisianach ann an 1870 agus 1871.[3] Bha prìomh mhinistear na Prùise, Otto von Bismarck an sàs anns an iomairt gus A’ Ghearmailt a chur ris a chèile fo stiùireadh na Prùise airson darna Reich (Gàidhlig: Rìoghachd) nan Gearmailteach a stèidheachadh is bha e na phriomhair na Gearmailte an dèidh sin cuideachd.[4] Le sin, chaidh A’ Phrùis à bith mar stàit ann an 1871, ged an do lean e gu ruige 1947 mar roinn.[5]