An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Almain"
factaraidh ann an Alba |
fear eile |
||
Loidhne 27: | Loidhne 27: | ||
Ann an [[1825]] rinn [[Hans Christian Ørsted]] aluiminium neo-ghlan. Ann an [[1827]] rinn [[Friedrich Wöhler]] rannsachadh cosail agus rinn e aluiminium fìor-ghlan. |
Ann an [[1825]] rinn [[Hans Christian Ørsted]] aluiminium neo-ghlan. Ann an [[1827]] rinn [[Friedrich Wöhler]] rannsachadh cosail agus rinn e aluiminium fìor-ghlan. |
||
Bha factaraidh aluiminiuim ann am [[Foithir]]. Thog am British Aluminium Company taigh dealain-uisge airson aluiminium fhìnicheadh ann an 1896. Aig toiseach thàinig am bauxite, clach-aluiminiuim, à [[Latharna na h-Èireann]] air a' [[Canàl Cailleanach|Chanàil Chailleanach]] ach nas fhaide thàinig an clach à [[Gàna]] tro [[an t-Eilean Loisgte]]. Dhùn am factaraidh ann an 1970.<ref>{{iomradh lìon | url = https://canmore.org.uk/site/12322/foyers-british-aluminium-factory | tiotal = Foyers, British Aluminium Factory | obair = Canmore | foillsichear = [[Àrainneachd Eachdraidheil Alba]] | ceann-là_inntrigidh = 2020-06-13 }}</ref> |
Bha factaraidh aluiminiuim ann am [[Foithir]]. Thog am British Aluminium Company taigh dealain-uisge airson aluiminium fhìnicheadh ann an 1896. Aig toiseach thàinig am bauxite, clach-aluiminiuim, à [[Latharna na h-Èireann]] air a' [[Canàl Cailleanach|Chanàil Chailleanach]] ach nas fhaide thàinig an clach à [[Gàna]] tro [[an t-Eilean Loisgte]]. Dhùn am factaraidh ann an 1970.<ref>{{iomradh lìon | url = https://canmore.org.uk/site/12322/foyers-british-aluminium-factory | tiotal = Foyers, British Aluminium Factory | obair = Canmore | foillsichear = [[Àrainneachd Eachdraidheil Alba]] | ceann-là_inntrigidh = 2020-06-13 }}</ref> Thog an companaidh a dhàrna factaraidh ann an [[Ceann Loch Lìobhann]] eadar 1905 is 1909 is an stèisean cumhachd na stèisean as motha anns an t-saoghal aig an àm sin. Chaidh na ceàrdaichean a dhùnadh ann an 2000.<ref>{{iomradh lìon | url = https://canmore.org.uk/site/76800/kinlochleven-aluminium-works | tiotal = Kinlochleven Aluminium Works | obair = Canmore | foillsichear = [[Àrainneachd Eachdraidheil Alba]] | ceann-là_inntrigidh = 2020-06-13 }}</ref> |
||
== Cleachdadh == |
== Cleachdadh == |
Am mùthadh mu dheireadh on 08:26, 14 dhen Ògmhios 2020
Almain | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aluiminium. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Buadhan | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Samhla | Al | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Àireamh | 13 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Buidheann | 13, Bòron | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ùine | 3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bloca | p | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seòrsa | Meatailtean | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Buadhan stuthach | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dath | Geal-liath | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Teothachd leaghaidh | 933.47 K (660.32 °C, 1220.58 °F) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Teothachd goilidh | 2743 K (2470 °C, 4478 °F) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Buadhan atamach | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tomad atamach/Da | 26.9815385(7)[1] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Comh-dhealbhadh atamach | [Ne] 3s2 3p1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cor ogsaideachaidh | +3, +2, +1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1mh lùth aidheonachaidh/kJ mol–1 | 577.5 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2mh lùth aidheonachaidh/kJ mol–1 | 1816.7 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3mh lùth aidheonachaidh/kJ mol–1 | 2744.8 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
'S e eileamaid cheimigeach a tha ann an aluiminium[2], no alman (fir)[3], no almain (boir.)[4], no alùmanum[5],[4], le samhla Al agus àireamh atamach 13.
'S e meatailt gu math aotrom a tha ann.
Eachdraidh[deasaich | deasaich an tùs]
Ann an 1807 lorg Humphry Davy gun robh sodium agus potasium ann an alm agus meatailt eile, a dh'ainmich e aluminium. Ann an 1825 rinn Hans Christian Ørsted aluiminium neo-ghlan. Ann an 1827 rinn Friedrich Wöhler rannsachadh cosail agus rinn e aluiminium fìor-ghlan.
Bha factaraidh aluiminiuim ann am Foithir. Thog am British Aluminium Company taigh dealain-uisge airson aluiminium fhìnicheadh ann an 1896. Aig toiseach thàinig am bauxite, clach-aluiminiuim, à Latharna na h-Èireann air a' Chanàil Chailleanach ach nas fhaide thàinig an clach à Gàna tro an t-Eilean Loisgte. Dhùn am factaraidh ann an 1970.[6] Thog an companaidh a dhàrna factaraidh ann an Ceann Loch Lìobhann eadar 1905 is 1909 is an stèisean cumhachd na stèisean as motha anns an t-saoghal aig an àm sin. Chaidh na ceàrdaichean a dhùnadh ann an 2000.[7]
Cleachdadh[deasaich | deasaich an tùs]
Cleachdar aluiminium gu tric airson crogain dighe agus foidhle.
Iomraidhean[deasaich | deasaich an tùs]
- ↑ “Atomic weights of the elements 2019”. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights. Air a thogail 12mh dhen Ògmhios 2020.
- ↑ http://www.anseotal.org.uk/results.jsp?query=aluiminium
- ↑ “Alman”. Am Faclair Beag.
- ↑ 4.0 4.1 Scannell, Kevin P. (2na dhen Ògmhios 2016): “Foclóir Gàidhlig-Gaeilge”, td. 7.
- ↑ “Alùmanum”. Am Faclair Beag.
- ↑ “Foyers, British Aluminium Factory”. Canmore. Àrainneachd Eachdraidheil Alba. Air a thogail 13mh dhen Ògmhios 2020.
- ↑ “Kinlochleven Aluminium Works”. Canmore. Àrainneachd Eachdraidheil Alba. Air a thogail 13mh dhen Ògmhios 2020.