An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Ar-a-mach na Frainge"
No edit summary |
No edit summary |
||
| Loidhne 1: | Loidhne 1: | ||
[[Faidhle:Declaration of the Rights of Man and of the Citizen in 1789.jpg|thumb|right|300px]] |
[[Faidhle:Declaration of the Rights of Man and of the Citizen in 1789.jpg|thumb|right|300px]] |
||
B' e '''Ar-a-mach na Frainge''' ([[1789]] - [[1799]])<ref>Calatrava Escobar, Juan: Estudios sobre la Revolución Francesa y el final del Antiguo Régimen. Tres Cantos: Akal, [[1980]]. ISBN 978-84-7339-504-5</ref> an tachartas poileataigeach na bu mhò agus na bu bhuadhmhoire a thachairt san [[Roinn Eòrpa]] san [[18mh Linn]] agus san [[19mh Linn]]. Mar thorradh an ar-a-maich, thug a' Bùirdeasachd thairis air a' chumhachd [[Eaconomaidh|eaconomach]] agus san [[Riaghaltas]] san [[An Fhraing|Fhraing]], an àite na [[Pears-eaglais|Clèire]] agus na h-[[Iar-fhaitheachd]]. Thathar dhen bheachd gur e modal airson atharraidhean poileataigeach air feadh an t-saoghail a th' ann fad còrr is dà cheud [[Bliadhna|bhliadhna]]. Thug na sgrìobh grunn sgrìobhadair, mar [[Thomas Paine]] agus [[Voltaire]] buaidh mhòr air na daoine ron an ar-a-mach cuideachd.<ref>[http://revolution-francaise.net/ Révolution Française]</ref> |
B' e '''Ar-a-mach na Frainge''' ([[1789]] - [[1799]])<ref>Calatrava Escobar, Juan: Estudios sobre la Revolución Francesa y el final del Antiguo Régimen. Tres Cantos: Akal, [[1980]]. ISBN 978-84-7339-504-5</ref> an tachartas poileataigeach na bu mhò agus na bu bhuadhmhoire a thachairt san [[Roinn Eòrpa]] san [[18mh Linn]] agus san [[19mh Linn]]. Mar thorradh an ar-a-maich, thug a' Bùirdeasachd thairis air a' chumhachd [[Eaconomaidh|eaconomach]] agus san [[Riaghaltas]] san [[An Fhraing|Fhraing]], an àite na [[Pears-eaglais|Clèire]] agus na h-[[Iar-fhaitheachd]]. Thathar dhen bheachd gur e modal airson atharraidhean poileataigeach air feadh an t-saoghail a th' ann fad còrr is dà cheud [[Bliadhna|bhliadhna]]. Thug na sgrìobh grunn sgrìobhadair ri linn [[Soillseachadh|an t-Soillseachaidh]], mar [[Thomas Paine]] agus [[Voltaire]] buaidh mhòr air na daoine ron an ar-a-mach cuideachd.<ref>[http://revolution-francaise.net/ Révolution Française]</ref> |
||
Aig deireadh an 18mh Linn bha Rìoghachd na Frainge, mar a’ mhòr-chuid dhe na [[Dùthaich|dùthchannan]] air feadh na Roinne Eòrpa, fo bhuaidh [[Deachdaire|Dheichdearachd]] air an robh An t-Seann Rèisim ([[Fraingis]]: ''L’Ancien Régime''). Air sàilleabh sin, b’e [[co-chomann Sòisealta]] uabhasach roinnte a bh’ann, far an robh cumhachd gun chrìoch aig an [[Rìgh]], a bha dhen bheachd gur e toil an Tighearna a chuir e na àite agus ga chumadh na àite. B' e pribhileid agus cuid-seilbhe a bha aig cnap na cùise agus cha robh còirichean aig duine sam bith ach a' Chlèir agus [[Uachdaran|na h-uachdarain]]. Chan fhaodadh dhan Rìgh droch shuidheachadh na dùthcha a cheartachadh an dèidh [[Cogadh nan Seachd Bhliadhna]] neo fiù's piseach a thoirt air an eaconomaidh a bha ann an droch staing.<ref>[http://www.historytoday.com/guy-rowlands/france-1709-le-crunch History Today]</ref> |
Aig deireadh an 18mh Linn bha Rìoghachd na Frainge, mar a’ mhòr-chuid dhe na [[Dùthaich|dùthchannan]] air feadh na Roinne Eòrpa, fo bhuaidh [[Deachdaire|Dheichdearachd]] air an robh An t-Seann Rèisim ([[Fraingis]]: ''L’Ancien Régime''). Air sàilleabh sin, b’e [[co-chomann Sòisealta]] uabhasach roinnte a bh’ann, far an robh cumhachd gun chrìoch aig an [[Rìgh]], a bha dhen bheachd gur e toil an Tighearna a chuir e na àite agus ga chumadh na àite. B' e pribhileid agus cuid-seilbhe a bha aig cnap na cùise agus cha robh còirichean aig duine sam bith ach a' Chlèir agus [[Uachdaran|na h-uachdarain]]. Chan fhaodadh dhan Rìgh droch shuidheachadh na dùthcha a cheartachadh an dèidh [[Cogadh nan Seachd Bhliadhna]] neo fiù's piseach a thoirt air an eaconomaidh a bha ann an droch staing.<ref>[http://www.historytoday.com/guy-rowlands/france-1709-le-crunch History Today]</ref> |
||
Mùthadh on 18:42, 17 dhen Mhàrt 2015
B' e Ar-a-mach na Frainge (1789 - 1799)[1] an tachartas poileataigeach na bu mhò agus na bu bhuadhmhoire a thachairt san Roinn Eòrpa san 18mh Linn agus san 19mh Linn. Mar thorradh an ar-a-maich, thug a' Bùirdeasachd thairis air a' chumhachd eaconomach agus san Riaghaltas san Fhraing, an àite na Clèire agus na h-Iar-fhaitheachd. Thathar dhen bheachd gur e modal airson atharraidhean poileataigeach air feadh an t-saoghail a th' ann fad còrr is dà cheud bhliadhna. Thug na sgrìobh grunn sgrìobhadair ri linn an t-Soillseachaidh, mar Thomas Paine agus Voltaire buaidh mhòr air na daoine ron an ar-a-mach cuideachd.[2]
Aig deireadh an 18mh Linn bha Rìoghachd na Frainge, mar a’ mhòr-chuid dhe na dùthchannan air feadh na Roinne Eòrpa, fo bhuaidh Dheichdearachd air an robh An t-Seann Rèisim (Fraingis: L’Ancien Régime). Air sàilleabh sin, b’e co-chomann Sòisealta uabhasach roinnte a bh’ann, far an robh cumhachd gun chrìoch aig an Rìgh, a bha dhen bheachd gur e toil an Tighearna a chuir e na àite agus ga chumadh na àite. B' e pribhileid agus cuid-seilbhe a bha aig cnap na cùise agus cha robh còirichean aig duine sam bith ach a' Chlèir agus na h-uachdarain. Chan fhaodadh dhan Rìgh droch shuidheachadh na dùthcha a cheartachadh an dèidh Cogadh nan Seachd Bhliadhna neo fiù's piseach a thoirt air an eaconomaidh a bha ann an droch staing.[3]
Thoisich an t-Ar-a-mach ann an 1789 nuair a sheas cruinneachadh nàiseanta an aghaidh an Rìgh. Stèidheachadh Pàrlamaid agus ghairmeadh còirichean siòbhalta agus bhotaidh ach thoisich ar-a-mach sna sràidean agus thug na daoine bochd ionnsaigh aur seann phrìosan air an robh La Bastille.[4]
Mhair sin gu ruige 1792 nuait a dh'fhàs cùisean na bu mhiosa. Bha an t-eaconomaidh air fàs na bu laige agus na bh chugallaiche. Ghairmeadh poblachd a chaidh an teaghlach rìoghail a chuir an greim. Bha na daoine bochd air cuidhteas faighinn daoine beairteach agus sagartan. Fiù's chuireadh an Rìgh gu bàs tro Dhìcheannachadh. Ann an 1795 thug an Directoire,[5] comataidh riaghalaidh na dùthcha, thairis air an riaghaltas ach bha an t-suidheachadh fhathast gu math cugallach agus mu dheireadh thall chuireadh Napoleon Bonaparte crìoch air an ar-a-mach ann an 1799 nuair a thug e thairis air an Riaghaltas.
Iomraidhean
- ↑ Calatrava Escobar, Juan: Estudios sobre la Revolución Francesa y el final del Antiguo Régimen. Tres Cantos: Akal, 1980. ISBN 978-84-7339-504-5
- ↑ Révolution Française
- ↑ History Today
- ↑ Almaș, Dumitru, Căderea Bastiliei, București, 1959.
- ↑ Lyons, Martin, France under the Directory, Cambridge, University Press, 1975.