An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "A' Phruis"
b r2.6.4) (robot Adding: en:Prussia, yo:Prussia |
b r2.5.2) (Robot: Adding uk:Пруссія (держава); removing: az:Prussiya, vi:Vương quốc Phổ |
||
Loidhne 28: | Loidhne 28: | ||
[[ang:Prēossland]] |
[[ang:Prēossland]] |
||
[[ar:بروسيا]] |
[[ar:بروسيا]] |
||
[[az:Prussiya]] |
|||
[[bat-smg:Prūsėjė]] |
[[bat-smg:Prūsėjė]] |
||
[[bg:Прусия]] |
[[bg:Прусия]] |
||
Loidhne 90: | Loidhne 89: | ||
[[sw:Prussia]] |
[[sw:Prussia]] |
||
[[tr:Prusya]] |
[[tr:Prusya]] |
||
[[uk:Пруссія (держава)]] |
|||
[[ur:پروشیا]] |
[[ur:پروشیا]] |
||
[[vi:Vương quốc Phổ]] |
|||
[[yi:פרייסן]] |
[[yi:פרייסן]] |
||
[[yo:Prussia]] |
[[yo:Prussia]] |
Mùthadh on 13:15, 21 dhen t-Sultain 2011
A' Phrùis (Preußen) | ||||||||
| ||||||||
Mapa | ||||||||
Fiosrachadh | ||||||||
Bliadhna Tòiseachaidh | 1525 | |||||||
Bliadhna mu Dheireadh | 1947 | |||||||
Prìomh-Bhaile | Königsberg (ro 1701 agus Berlin bho 1701 | |||||||
Càna(i)n Oifigeil | Gearmailtis | |||||||
Farsaingeachd | 141.1 km2 | |||||||
Àireamh-shluaigh | 41,915,040 (1939) | |||||||
Dlùths | 297,059.11/km2 |
B’ e A’ Phrùis (Gearmailtis: Preußen; Laideann: Borussia, Prutenia; Làitbhianis: Prūsija; Liotuànais: Prūsija; Pòlais: Prusy; Seann Phrùisianis: Prūsa) stàit neo-eisimeileachd ann am meadhan na Roinn Eòrpa far a bheil A' Phòlainn, A’ Ghearmailt agus Kalingrad, sgìre Ruisianach ri taobh na Mara Bhaltaich an latha an-diugh. Bha a' mhòr-chuid dhen fhearrain na Prùise suidhichte eadar na h-aibhnichean Vistula agus Nemen.[1] Dh’fhàs A’ Phrùis na bu chumhanchdaiche is na bu chumhanchdaiche[2] beag air bheag aig ìre na Roinn Eòrpa ro 1871 nuair a chaidh A’ Ghearmailt a stèidheachadh mar aon dùthaich.[3] ‘S e Königsberg a bh'ann a' chiad phrìomh-bhaile na Prùise, ach thaghadh Berlin mar phrìomh-bhaile ùr ann an 1701, o chionns gu robh e dìreach ann an meadhan na dùthcha. A bharrachd air sin, ‘s e A’ Phrùis an dùthaich a fhuair an adhartas teicneòlais na bu motha anns an Roinn Eòrpa fad an 19mh linn.[4] B’ e dùthaich neo-eisimeileachd a bh’anns A’ Phrùis bhon 17mh linn gu ruige 1871 nuair a ghabh Rìgh na Prùise thairis A’ Ghearmailt air fad, an dèidh ruaig a chur air na Fraingich anns a’ Chogadh Frangach-Prùisianach ann an 1870 agus 1871.[5] Bha prìomh mhinistear na Prùise, Otto von Bismarck an sàs anns an iomairt gus A’ Ghearmailt a chur ris a chèile fo stiùireadh na Prùise airson darna Reich (Gàidhlig: Rìoghachd) nan Gearmailteach a stèidheachadh is bha e na phriomhair na Gearmailte an dèidh sin cuideachd.[6] Le sin, chaidh A’ Phrùis à bith mar stàit ann an 1871, ged an do lean e gu ruige 1947 mar roinn.[7]