An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Dòmhnall Iain MacDhòmhnaill"

O Uicipeid
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Loidhne 1: Loidhne 1:
Rugadh '''Dòmhnall Iain MacDhòmhnaill''' ann am Peighinn nan Aoireann ‘sa bhliadhna 1919, an tritheamh leanamh ann teaghlach de cheithrear. B’e seanchaidh ainmeil a bha na athair, Donnchadh mac Dhòmhnaill ‘ac Dhonnchaidh aig an robh sinnsearachd a miosg bàird Chlann Dhòmhnaill, na MicRuairidh, air an t-Eilean Sgitheanach. Air taobh a mhàthair bha Dòmhnall Ruadh Phàislig aige mar uncle agus b’e Aonghas MacGill-Eathain, Am Pìobaire Bàn, a’ shean-seanair. Bho uncle, Niall, fhuair è eòlas air beul-aithris agus bàrdachd na fillidh cliùmhòr. Bha buaidh sònraichte aig pìosan Iain MacCodrum agus dh’ionnsaich e na riaghaltan tradiseanta airson rannan Gàidhlig a bhuineadh ris na 17mh agus 18mh linntean.
Rugadh '''Dòmhnall Iain MacDhòmhnaill''' ann am [[Peighinn nan Aoireann]] ‘sa bhliadhna [[1919]], an tritheamh leanamh ann teaghlach de cheithrear. B’e [[seanchaidh]] ainmeil a bha na athair, Donnchadh mac Dhòmhnaill ‘ac Dhonnchaidh aig an robh sinnsearachd a miosg bàird [[Chlann Dhòmhnaill]], na MicRuairidh, air [[an t-Eilean Sgitheanach]]. Air taobh a mhàthair bha [[Dòmhnall Ruadh Phàislig]] aige mar uncle agus b’e Aonghas MacGill-Eathain, Am Pìobaire Bàn, a’ shean-seanair. Bho uncle, Niall, fhuair è eòlas air beul-aithris agus bàrdachd na fillidh cliùmhòr. Bha buaidh sònraichte aig pìosan Iain MacCodrum agus dh’ionnsaich e na riaghaltan tradiseanta airson rannan Gàidhlig a bhuineadh ris na 17mh agus 18mh linntean.


Aig aois 18 ghabh àite anns a’ Mhailisidh. Dà bliadhna an deidh sin, thòisich an Dara Cogadh Mòr. “Mu dheireadh thall!” thuirt e ris a phiuthair Anna nuair a chuala è an naidheachd.
Aig aois 18 ghabh àite anns [[a’ Mhailisidh]]. Dà bliadhna an deidh sin, thòisich an [[Dara Cogadh Mòr]]. “Mu dheireadh thall!” thuirt e ris a phiuthair Anna nuair a chuala è an naidheachd.
Cha robh fad sam bith mus robh cothrom aig Dòmhnall Iain faicinn dhà fhèin cho borb ‘sa bha cogadh. ‘S an t-Òg mhìos 1940, agus iad faisg gu leor air na tràighean an Dunkirk a mhuir amharc, chaidh an Dibhisean Gàidhealach de’n t-àrm fhàgail ‘san Fhraing, agus na naoi Airmean aig Rommel mun cuairt oir. Cha robh fhaca ach gunnaichean laimh agus iad a sabaist an aghaidh tancaichean Gearmailteach. Mu dheireadh fhuair iad an òrdugh an gunnaichean a chuir sìos gus nach biodh an coir bàs ann.
Cha robh fad sam bith mus robh cothrom aig Dòmhnall Iain faicinn dhà fhèin cho borb ‘sa bha cogadh. ‘S an t-Òg mhìos [[1940]], agus iad faisg gu leor air na tràighean an [[Dunkirk]] a mhuir amharc, chaidh an [[Dibhisean Gàidhealach]] de’n t-àrm fhàgail ‘san [[An Fhraing|Fhraing]], agus na naoi Airmean aig [[Erwin Rommel|Rommel]] mun cuairt oir. Cha robh fhaca ach gunnaichean laimh agus iad a sabaist an aghaidh tancaichean Gearmailteach. Mu dheireadh fhuair iad an òrdugh an gunnaichean a chuir sìos gus nach biodh an coir bàs ann.


Anns an leabhar aige, Fo Sgàil a’ Swastika, thug Dòmhnall Iain seachad cunntas dha na bliadhnachan a cheith è fhèin ‘sa chompanach fo smachd na Gearmailteach agus iad beò ann an campaichean mar priosanaich agus iad ag obair ann am meinnichean-sàlainn agus cuaraidhean. Ach, bha gu leòr càirdeas ri lorg a miosg na priosanaich cuideachd agus thuirt è mun tìde sin “Dh’ionnsaich mi barrachd anns na coig bliadhna sin na b’urrainn dhomh ann an ceithir-feuchad bliadhna de bheatha àbhaisteach.”
Anns an leabhar aige, [[Fo Sgàil a’ Swastika]], thug Dòmhnall Iain seachad cunntas dha na bliadhnachan a cheith è fhèin ‘sa chompanach fo smachd na [[Gearmailteach]] agus iad beò ann an campaichean mar priosanaich agus iad ag obair ann am meinnichean-sàlainn agus cuaraidhean. Ach, bha gu leòr càirdeas ri lorg a miosg na priosanaich cuideachd agus thuirt è mun tìde sin “Dh’ionnsaich mi barrachd anns na coig bliadhna sin na b’urrainn dhomh ann an ceithir-feuchad bliadhna de bheatha àbhaisteach.”


Cha robh gràinn sam bith aige air na Gearmailtich. Bha è dhan bheachd gun robh gu leòr ann a bha co-ionnan eadar na Gaidhil agus na Gearmailtich, ged a bha feadhainn de na ceannairdean aca fo righail an t-sàtan, na bheachdsa.
Cha robh gràinn sam bith aige air na Gearmailtich. Bha è dhan bheachd gun robh gu leòr ann a bha co-ionnan eadar na [[Gaidhil]] agus na [[Gearmailtich]], ged a bha feadhainn de na ceannairdean aca fo righail an t-sàtan, na bheachdsa.


Bha a chreideamh Caitligeach a riamh cudthromach dha, agus nuair a dh’atharraich an lagha gus cead a thoirt seachad casg-leatrom (abortion?) fhaighinn bha dragh air Dòmhnall Iain. Fhads’ a bha iomadach neach a bruidhinn a mach airson coiridhean na mathair cha robh guth ann airson an leanabh nach d’rugadh fhathast. Mar bàrd, thog Dòmhnall Iain a ghuth air an son agus sgrìobh e am pìos ‘An Guth à Broinn na Màthair’.
Bha a chreideamh [[Caitligeach]] a riamh cudthromach dha, agus nuair a dh’atharraich an lagha gus cead a thoirt seachad [[casg-leatrom]] fhaighinn bha dragh air Dòmhnall Iain. Fhads’ a bha iomadach neach a bruidhinn a mach airson coiridhean na mathair cha robh guth ann airson an leanabh nach d’rugadh fhathast. Mar bàrd, thog Dòmhnall Iain a ghuth air an son agus sgrìobh e am pìos ''‘An Guth à Broinn na Màthair’''.


Annsa na forties aige bha buaidh nas motha fhathast aig creideamh air a bheatha agus e a gabhail iongnadh air na draghan a bha mu’n cuairt anns an t-saoghal air fad. M’un àm a bha e leth-chiad bha è smuaintin air gluasaid tìm agus a bruadar mu’n saoghal ri teachd. Gu tric bhiodh rannan bho’n bàrdachd aige air an cleachdadh le fear a seasamh ‘sa chùbaid ann an eaglais agus bha buaidh mòr aig a Chrìosdaidheachd air tòir dha obair. A bharrachd air na bliadhnachan a chaill e na phrìosanach aig na Gearmailteach, chuir e seachad fad a bheatha air Uist a Deas. Bha air leth eòlach air bàrdachd agus beul-aithris tradiseanta nan Gaidheal agus choisinn è cliù mar aon de na prìomh bàird Gàidhlig a bh’againn a riamh.
Annsa na forties aige bha buaidh nas motha fhathast aig creideamh air a bheatha agus e a gabhail iongnadh air na draghan a bha mu’n cuairt anns an t-saoghal air fad. M’un àm a bha e leth-chiad bha è smuaintin air gluasaid tìm agus a bruadar mu’n saoghal ri teachd. Gu tric bhiodh rannan bho’n bàrdachd aige air an cleachdadh le fear a seasamh ‘sa chùbaid ann an eaglais agus bha buaidh mòr aig a Chrìosdaidheachd air tòir dha obair. A bharrachd air na bliadhnachan a chaill e na phrìosanach aig na Gearmailteach, chuir e seachad fad a bheatha air Uist a Deas. Bha air leth eòlach air bàrdachd agus beul-aithris tradiseanta nan Gaidheal agus choisinn è cliù mar aon de na prìomh [[bàrd|bàird]] [[Gàidhlig]] a bh’againn a riamh.


Bha Dòmhnall Iain mòthachail gun robh cho briathrach ‘sa bha am bàrdachd aige ga fhàgail doirbh a thuigse, aig amanan, do’n t-sluagh mhòr. Agus tha e coltach gun rinn e oidhirp stoidhle nas simplidh agus tradiseanta a chleachdadh nuair a bha e a sgrìobhadh na laoidhean aige agus ‘s iad na pìosan leis is ainmeil, aithnichte ‘san latha an diugh.
Bha Dòmhnall Iain mòthachail gun robh cho briathrach ‘sa bha am bàrdachd aige ga fhàgail doirbh a thuigse, aig amanan, do’n t-sluagh mhòr. Agus tha e coltach gun rinn e oidhirp stoidhle nas simplidh agus tradiseanta a chleachdadh nuair a bha e a sgrìobhadh na laoidhean aige agus ‘s iad na pìosan leis is ainmeil, aithnichte ‘san latha an diugh.

Mùthadh on 15:39, 27 dhen Iuchar 2009

Rugadh Dòmhnall Iain MacDhòmhnaill ann am Peighinn nan Aoireann ‘sa bhliadhna 1919, an tritheamh leanamh ann teaghlach de cheithrear. B’e seanchaidh ainmeil a bha na athair, Donnchadh mac Dhòmhnaill ‘ac Dhonnchaidh aig an robh sinnsearachd a miosg bàird Chlann Dhòmhnaill, na MicRuairidh, air an t-Eilean Sgitheanach. Air taobh a mhàthair bha Dòmhnall Ruadh Phàislig aige mar uncle agus b’e Aonghas MacGill-Eathain, Am Pìobaire Bàn, a’ shean-seanair. Bho uncle, Niall, fhuair è eòlas air beul-aithris agus bàrdachd na fillidh cliùmhòr. Bha buaidh sònraichte aig pìosan Iain MacCodrum agus dh’ionnsaich e na riaghaltan tradiseanta airson rannan Gàidhlig a bhuineadh ris na 17mh agus 18mh linntean.

Aig aois 18 ghabh àite anns a’ Mhailisidh. Dà bliadhna an deidh sin, thòisich an Dara Cogadh Mòr. “Mu dheireadh thall!” thuirt e ris a phiuthair Anna nuair a chuala è an naidheachd. Cha robh fad sam bith mus robh cothrom aig Dòmhnall Iain faicinn dhà fhèin cho borb ‘sa bha cogadh. ‘S an t-Òg mhìos 1940, agus iad faisg gu leor air na tràighean an Dunkirk a mhuir amharc, chaidh an Dibhisean Gàidhealach de’n t-àrm fhàgail ‘san Fhraing, agus na naoi Airmean aig Rommel mun cuairt oir. Cha robh fhaca ach gunnaichean laimh agus iad a sabaist an aghaidh tancaichean Gearmailteach. Mu dheireadh fhuair iad an òrdugh an gunnaichean a chuir sìos gus nach biodh an coir bàs ann.

Anns an leabhar aige, Fo Sgàil a’ Swastika, thug Dòmhnall Iain seachad cunntas dha na bliadhnachan a cheith è fhèin ‘sa chompanach fo smachd na Gearmailteach agus iad beò ann an campaichean mar priosanaich agus iad ag obair ann am meinnichean-sàlainn agus cuaraidhean. Ach, bha gu leòr càirdeas ri lorg a miosg na priosanaich cuideachd agus thuirt è mun tìde sin “Dh’ionnsaich mi barrachd anns na coig bliadhna sin na b’urrainn dhomh ann an ceithir-feuchad bliadhna de bheatha àbhaisteach.”

Cha robh gràinn sam bith aige air na Gearmailtich. Bha è dhan bheachd gun robh gu leòr ann a bha co-ionnan eadar na Gaidhil agus na Gearmailtich, ged a bha feadhainn de na ceannairdean aca fo righail an t-sàtan, na bheachdsa.

Bha a chreideamh Caitligeach a riamh cudthromach dha, agus nuair a dh’atharraich an lagha gus cead a thoirt seachad casg-leatrom fhaighinn bha dragh air Dòmhnall Iain. Fhads’ a bha iomadach neach a bruidhinn a mach airson coiridhean na mathair cha robh guth ann airson an leanabh nach d’rugadh fhathast. Mar bàrd, thog Dòmhnall Iain a ghuth air an son agus sgrìobh e am pìos ‘An Guth à Broinn na Màthair’.

Annsa na forties aige bha buaidh nas motha fhathast aig creideamh air a bheatha agus e a gabhail iongnadh air na draghan a bha mu’n cuairt anns an t-saoghal air fad. M’un àm a bha e leth-chiad bha è smuaintin air gluasaid tìm agus a bruadar mu’n saoghal ri teachd. Gu tric bhiodh rannan bho’n bàrdachd aige air an cleachdadh le fear a seasamh ‘sa chùbaid ann an eaglais agus bha buaidh mòr aig a Chrìosdaidheachd air tòir dha obair. A bharrachd air na bliadhnachan a chaill e na phrìosanach aig na Gearmailteach, chuir e seachad fad a bheatha air Uist a Deas. Bha air leth eòlach air bàrdachd agus beul-aithris tradiseanta nan Gaidheal agus choisinn è cliù mar aon de na prìomh bàird Gàidhlig a bh’againn a riamh.

Bha Dòmhnall Iain mòthachail gun robh cho briathrach ‘sa bha am bàrdachd aige ga fhàgail doirbh a thuigse, aig amanan, do’n t-sluagh mhòr. Agus tha e coltach gun rinn e oidhirp stoidhle nas simplidh agus tradiseanta a chleachdadh nuair a bha e a sgrìobhadh na laoidhean aige agus ‘s iad na pìosan leis is ainmeil, aithnichte ‘san latha an diugh.