Co-iomlaideachd
’S ann co-iomlaideach a tha obrachadh càraideach (me. leis a’ chomharra ♦ ) eadar buill de sheata A aig a bheil am feart:
- x ♦ y = y ♦ x
agus tha seo fìor airson gach x agus y anns an t-seata.
Mar eisimpleirean, ’s ann co-iomlaideach a tha cur-ris agus iomadachadh nam fìor-àireamhan chionn 's gu bheil:
- x + y = y + x
me.
- 5 + 4 = 4 + 5 = 9.
agus:
- x y = y x
me.
- 2 × 3 = 3 × 2 = 6.
’S ann co-iomlaideach cuideachd a tha aonadh agus eadar-gheàrradh nan seataichean:
- A ∩ B = B ∩ A
- A ∪ B = B ∪ A
agus a-measg iomadh eisimpleirean eile tha cur-ris agus iomadachadh nan àireamhan co-fhillte, cur-ris nam bheactaran, agus cur-ris nam fuincseannan.
A-rèir chleachdaidh, far a bheil obrachadh air a sgrìobhadh leis a’ chomharra +, thathar a’ gabhail ris gu bheil e co-iomlaideach.
Obrachaidhean nach eil co-iomlaideach
[deasaich | deasaich an tùs]Tha obrachaidhean ann nach eil co-iomlaideach. 'S e na h-eisimpleirean as cumanta:
- 7 − 2 ≠ 2 − 7
- 7 ÷ 2 ≠ 2 ÷ 7
easpònachadh (togail gu cumhachd):
- 72 ≠ 27
agus iomadachadh nam machlag:
Co-iomlaideachd agus structairean ailseabrach
[deasaich | deasaich an tùs]Ma tha obrachadh grùpa co-iomlaideach, ’s e grùpa aibèalach a tha ann.
Ma tha iomadachadh co-iomlaideach ann am fàinne (tha cur-ris daonnan co-iomlaideach ann am fàinne), thathar ag ràdh gur e fàinne cho-iomlaideach a tha innte.
Tha an dà obrachadh, cur-ris agus iomadachadh, co-iomlaideach ann an raon ailseabrach.